Nhân kỷ niệm 48 năm thành lập Viện kiểm sát nhân dân (26/7/1960 - 26/7/2008) đồng chí Trần Quốc Vượng, Ủy viên Trung ương Đảng, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao trả lời phỏng vấn của phóng viên Đài tiếng nói Việt Nam về quá trình xây dựng, trưởng thành, thực hiện chức năng, nhiệm vụ ngành Kiểm sát nhân dân. Ban Biên tập giới thiệu nội dung cuộc phỏng vấn trên tới bạn đọc.
.jpg)
VIỆN TRƯỞNG VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO
TRẦN QUỐC VƯỢNG
TRẢ LỜI PHỎNG VẤN ĐÀI TIẾNG NÓI VIỆT NAM NHÂN KỶ NIỆM 48 NĂM THÀNH LẬP NGÀNH
KIỂM SÁT NHÂN DÂN
Ban Biên tập: Nhân kỷ niệm 48 năm thành lập Viện kiểm sát nhân dân (26/7/1960 - 26/7/2008) đồng chí Trần Quốc Vượng, Ủy viên Trung ương Đảng, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao trả lời phỏng vấn của phóng viên Đài tiếng nói Việt Nam về quá trình xây dựng, trưởng thành, thực hiện chức năng, nhiệm vụ ngành Kiểm sát nhân dân. Ban Biên tập giới thiệu nội dung cuộc phỏng vấn trên tới bạn đọc.
Phóng viên: Trong công cuộc đổi mới đất nước có sự tham gia đóng góp của rất nhiều bộ, ngành. Thưa ông, vậy riêng đối với ngành Kiểm sát, trong 48 năm qua đã có những đóng góp gì quan trọng cho đất nước?
Đồng chí Viện trưởng: Ngành KSND được thành lập từ năm 1960, đến nay đã 48 năm xây dựng và trưởng thành. Trong 48 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự giám sát thường xuyên của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan Nhà nước và các tổ chức xã hội cũng như được sự đồng tình ủng hộ của nhân dân, ngành Kiểm sát đã không ngừng phấn đấu và trưởng thành, góp phần tích cực vào thắng lợi vĩ đại của dân tộc ta, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; đóng góp xứng đáng vào những thành tựu của công cuộc đổi mới của đất nước ta hơn 20 năm qua.
Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, ngành Kiểm sát đã có sự đổi mới mạnh mẽ về nhận thức, về tổ chức, cán bộ; về thực hiện chức năng, nhiệm vụ; nhờ đó, đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần vào việc đấu tranh có hiệu quả với tội phạm và vi phạm pháp luật, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; góp phần bảo đảm quyền dân chủ của công dân.
Trong công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong lĩnh vực hành chính, kinh tế, xã hội, bám sát các nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà nước, ngành Kiểm sát đã xây dựng kế hoạch, tập trung kiểm sát các lĩnh vực kinh tế trọng điểm, như lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý và sử dụng đất đai; xuất nhập khẩu v.v…. Qua kết quả kiểm sát, ngành Kiểm sát đã có nhiều kiến nghị, kháng nghị yêu cầu thu hồi cho Nhà nước nhiều tỷ đồng; yêu cầu khởi tố nhiều vụ án hình sự; đã kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ có biện pháp hoàn thiện các chính sách, cơ chế quản lý kinh tế. Nhờ đó đã góp phần vào việc tăng cường quản lý kinh tế - xã hội theo pháp luật trong thời kỳ chuyển đổi nền kinh tế từ tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Trong lĩnh vực thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, toàn ngành có đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử hình sự, góp phần có hiệu quả đấu tranh phòng chống tội phạm, nhất là các tội phạm về tham nhũng, buôn lậu, tội phạm về ma tuý, các loại tội phạm có tổ chức. Hàng năm, Viện kiểm sát các cấp đã đưa ra truy tố hàng vạn vụ án hình sự, trong đó có nhiều vụ án lớn, được dư luận quan tâm như vụ EPCO Minh Phụng, vụ Tân Trường Sanh, vụ Lã Thị Kim Oanh, vụ Năm Cam, vụ án Mai Văn Dâu, vụ án Bùi Tiến Dũng, vụ án Mạc Kim Tôn, vụ án Lương Cao Khải, vụ án ma tuý Trịnh Nguyên Thuỷ v.v…Đồng thời, VKS các cấp đã quan tâm kiểm sát chặt chẽ việc tuân theo pháp luật của các cơ quan tư pháp; bảo đảm cho các hoạt động của các cơ quan này trong việc bắt, giam, giữ, điều tra, xét xử, thi hành án tuân thủ các qui định của pháp luật; khắc phục oan, sai, bỏ lọt tội phạm; góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo đảm các quyền dân chủ của nhân dân, phục vụ có hiệu quả công cuộc đổi mới đất nước.
Có thể khẳng định rằng, trong 48 năm qua, cùng với sự phát triển nhanh chóng của đất nước, ngành Kiểm sát nhân dân đã vượt qua nhiều khó khăn, trở ngại, xây dựng Ngành ngày càng trưởng thành. Viện KSND và Viện kiểm sát quân sự các cấp thực sự là lực lượng tin cậy của Cấp uỷ, chính quyền địa phương; đã tích cực góp phần giữ vững ổn định chính trị, bảo vệ và xây dựng đất nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN. Đảng và Nhà nước đã ghi nhận những đóng góp tích cực của ngành KSND. Ngành đã hai lần được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh cao quý (vào các năm 1985 và 1990); nhiều tập thể, đơn vị, cá nhân trong ngành được tặng thưởng Huân chương Độc lập, Huân chương Lao động các loại và Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.
Phóng viên: Một trong những nhiệm vụ lớn, trọng tâm của các cơ quan tư pháp hiện nay là tiến hành cải cách tư pháp theo Nghị Quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị. Thưa ông, vậy đối với ngành Kiểm sát thì tiến trình này đã được thực hiện như thế nào?
Đồng chí Viện trưởng: Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020 đã xác định mục tiêu, quan điểm, phương hướng và các nhiệm vụ cải cách tư pháp, trong đó xác định mục tiêu của cải cách tư pháp là: “Xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”. Nghị quyết 49 cũng đã xác định 8 nhiệm vụ cải cách tư pháp, thể hiện trong các lĩnh vực: Xây dựng, hoàn thiện chính sách pháp luật; hoàn thiện tổ chức, bộ máy của các cơ quan tư pháp; xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp; hoàn thiện chế định bổ trợ tư pháp; hoàn thiện cơ chế giám sát của các cơ quan dân cử và giám sát của nhân dân đối với cơ quan tư pháp; tăng cường hợp tác quốc tế; bảo đảm cơ sở vật chất cho hoạt động tư pháp và hoàn thiện cơ chế Đảng lãnh đạo đối với công tác tư pháp…
Thực hiện chủ trương trên, thời gian qua, ngành Kiểm sát đã tập trung vào các công việc sau đây:
Trước hết, nâng cao chất lượng, hiệu lực thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, góp phần bảo đảm cho Hiến pháp và pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất, bảo vệ lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức. Để thực hiện nhiệm vụ này, chúng tôi đặt ra một số chỉ tiêu công tác trọng tâm cho toàn ngành phấn đấu thực hiện như: Tăng cường kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác tội phạm của Cơ quan điều tra; kiểm sát chặt chẽ việc khởi tố vụ án và khởi tố bị can; giảm tỷ lệ án trả hồ sơ điều tra bổ sung; giảm tỷ lệ các trường hợp đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án, trong đó không có trường hợp đình chỉ vì lý do bị can không phạm tội; không để xảy ra các trường hợp VKS truy tố nhưng Toà án tuyên không phạm tội; nâng cao chất lượng tranh tụng của KSV tại phiên toà. Tăng cường kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong các hoạt động tư pháp, qua đó có đề xuất với Đảng, Nhà nước có biện pháp hoàn thiện pháp luật, chính sách. Tích cực giải quyết các khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền và kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo về tư pháp của các cơ quan tư pháp, góp phần khắc phục tình trạng khiếu nại, tố cáo kéo dài, phức tạp, đông người, vượt cấp.
Nhân đây tôi xin nói thêm là, phần lớn các đơn từ, khiếu nại gửi đến VKSNDTC có liên quan đến việc giải quyết các vụ việc dân sự, kinh tế, lao động, thi hành án dân sự. Riêng Vụ kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự của VKSNDTC hàng năm nhận được trên 15.000 đơn khiếu nại và đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm đối với việc giải quyết trên 3500 vụ việc dân sự. Do vậy, việc tăng cường kiểm sát các hoạt động tư pháp trong các lĩnh vực nói trên là rất cần thiết, nhằm góp phần giải quyết tình trạng khiếu kiện phức tạp hiện nay.
Hai là, chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ Kiểm sát trong sạch, vững mạnh, tinh thông nghiệp vụ, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đủ khả năng đấu tranh có hiệu quả đối với các loại tội phạm và vi phạm pháp luật, nhất là các tội phạm mới nảy sinh trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.
Ba là, tiến hành tổng kết thực tiễn tổ chức, hoạt động của ngành Kiểm sát trong hơn 40 năm qua cũng như tổ chức và hoạt động công tố trước đây; tham khảo mô hình cơ quan công tố của một số nước điển hình. Trên cơ sở đó, nghiên cứu để đề ra phương án đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy và hoạt động của Viện kiểm sát phù hợp với yêu cầu cải cách tư pháp. Hiện nay, chúng tôi đang tập trung nghiên cứu tổ chức bộ máy VKS phù hợp với tổ chức bộ máy của Toà án theo tinh thần cải cách tư pháp; phối hợp với các cơ quan tư pháp để nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung các đạo luật có liên quan đến tổ chức và hoạt động của các cơ quan tư pháp nói chung và VKS nói riêng như Luật Tổ chức VKSND, Bộ luật TTHS, Pháp lệnh KSV theo chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội.
Phóng viên: Có thể nói, sự lớn mạnh của ngành Kiểm sát phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố năng lực, trình độ, phẩm chất của từng cán bộ, Kiểm sát viên. Vậy trong thời gian qua ngành Kiểm sát đã chú trọng như thế nào đến công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ. Đặc biệt là năng lực thực hành quyền công tố tại phiên toà của mỗi Kiểm sát viên- một trong những yêu cầu đặt ra trong quá trình cải cách tư pháp và là vấn đề được nhiều người quan tâm hiện nay?
Đồng chí Viện trưởng: Hồ Chủ Tịch đã từng nói: Cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Chúng tôi nhận thức được một cách sâu sắc tầm quan trọng của công tác cán bộ đối với sự phát triển của ngành, vì vậy, ngay từ những ngày đầu mới thành lập cũng như trong suốt 48 năm qua, ngành KSND đã luôn quan tâm đến công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và coi đó là nhiệm vụ trọng tâm trong công tác xây dựng ngành.
Từ khi có Nghị quyết số 08-NQ/TW, Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp, nhất là trong những năm gần đây khi Việt Nam hội nhập vào kinh tế quốc tế một cách mạnh mẽ, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của ngành được Ban cán sự Đảng và lãnh đạo VKSND các cấp đặc biệt quan tâm, cụ thể :
- Viện KSNDTC đã ban hành Đề án Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ngành Kiểm sát theo tinh thần Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị, trong đó trọng tâm hướng vào đào tạo lý luận chính trị, kiến thức quản lý nhà nước, kỹ năng nghiệp vụ chuyên ngành và công tác quản lý chỉ đạo điều hành, kiến thức hội nhập kinh tế quốc tế. Gần đây chúng tôi đã ban hành Kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, xác định rõ lộ trình đào tạo chuẩn hoá cán bộ; xác định rõ trách nhiệm học tập của cán bộ, công chức ngành Kiểm sát đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.
- Với mục tiêu đẩy nhanh tiến độ chuẩn hoá trình độ cho cán bộ, trong 5 năm qua, ngành đã có 5.000 cán bộ, Kiểm sát viên các cấp được đào tạo chuẩn hoá trình độ từ Cao đẳng kiểm sát lên Đại học luật. Đến nay, đã có trên 80% cán bộ có trình độ cử nhân Luật trở lên; 75% số cán bộ lãnh đạo quản lý, cán bộ chủ chốt của Viện kiểm sát các cấp có trình độ lý luận cao cấp chính trị. Hiện nay, ngành Kiểm sát đã có hệ thống 10 chương trình khung về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho các chức danh. Mỗi năm, trung bình có trên 3.000 lượt cán bộ, công chức được cử đi đào tạo, bồi dưỡng; chỉ tính riêng VKSND cấp huyện, trong 3 năm qua đã có trên 2.500 Kiểm sát viên cấp huyện được cử đi bồi dưỡng chuyên sâu về nghiệp vụ hình sự và dân sự.
- Vấn đề nâng cao chất lượng tranh tụng của KSV tại phiên toà cũng được chúng tôi rất quan tâm, vì nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên toà là một trọng tâm của cải cách tư pháp. Trong chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, hai nhà trường của chúng tôi đã xây dựng nội dung đào tạo, bồi dưỡng về kỹ năng tranh tụng của KSV tại phiên toà. Một số VKS địa phương đã tổ chức các phiên toà mẫu, phân công các KSV có năng lực thực hành quyền công tố để các KSV khác tham dự, rút kinh nghiệm. Nhiều VKS địa phương khác lại luân phiên tổ chức các phiên toà, có sự tham dự của nhiều KSV để sau phiên toà tổ chức rút ra những bài học kinh nghiệm chung. Những KSV nào thực hành tốt quyền công tố tại phiên toà được kịp thời biểu dương khen thưởng. Ngược lại, chúng tôi tổ chức rút kinh nghiệm nghiêm túc đối với những trường hợp thực hành quyền công tố kém chất lượng. Bài học mà chúng tôi rút ra ở đây là : Muốn tranh tụng tốt tại phiên toà, KSV phải nghiên cứu kỹ hồ sơ, nắm vững chứng cứ, nắm vững pháp luật và phải luôn luôn có trách nhiệm cao với công việc.
Bên cạnh đó, chúng tôi quan tâm đến việc nâng cao phẩm chất đạo đức người cán bộ Kiểm sát. Viện kiểm sát các cấp đã tích cực triển khai cuộc vận động “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; đồng thời phát động cuộc vận động cán bộ Kiểm sát học tập và làm theo 5 đức tính mà Bác Hồ đã dạy: Công minh, Chính trực, Khách quan, Thận trọng, Khiêm tốn.
Trong năm 2008, ngành KSND đã tổ chức thành công Hội nghị Kiểm sát viên tiêu biểu. Qua các phong trào thi đua và bình chọn từ cơ sở, đã có 156 KSV tiêu biểu cho rất nhiều gương điển hình, tiên tiến của VKS các cấp đã được bình chọn và về dự Hội nghị quan trọng này. Các Kiểm sát viên tiêu biểu của ngành Kiểm sát nhân dân được công nhận lần này, gồm những người có phẩm chất, đạo đức tốt; chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Ngành. Những KSV tiêu biểu lần này xứng đáng là những tấm gương cho mọi cán bộ, KSV trong ngành học tập.Trong những năm tới, ngành KSND chúng tôi sẽ tiếp tục phát huy, nhân rộng cách làm này.
Phóng viên: Thưa ông, vậy còn mô hình hoạt động của Viện kiểm sát đến năm 2010, liệu có thay đổi gì không?
Đồng chí Viện trưởng: Về vấn đề này, Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị đã xác định rõ: “Trước mắt, Viện kiểm sát nhân dân giữ nguyên chức năng như hiện nay là thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp”. Như vậy, về mô hình tổ chức chưa có gì thay đổi lớn. Thời gian tới, chúng tôi tập trung kiện toàn tổ chức, đổi mới hoạt động để tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa, hiệu quả hơn nữa hai chức năng: Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp.
Đồng thời, ngành KSND cũng đang phối hợp với Cơ quan điều tra, Toà án nghiên cứu mô hình tổ chức các cơ quan tư pháp; nghiên cứu mối quan hệ giữa VKS và Cơ quan điều tra theo như định hướng của Nghị quyết 49 là: Công tố gắn kết chặt chẽ với điều tra, tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra. Đây là những vấn đề lớn, đòi hỏi phải có sự nghiên cứu kỹ, thận trọng.
Có thể nói rằng, công cuộc cải cách tư pháp đã và đang đặt ra nhiều yêu cầu mới quan trọng và không ít khó khăn, phức tạp đối với ngành Kiểm sát cả trên phương diện tổ chức và hoạt động. Chúng tôi tin tưởng rằng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quan tâm chỉ đạo của Quốc hội, sự quan tâm giúp đỡ của các cơ quan Nhà nước và của nhân dân, ngành KSND sẽ thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cải cách tư pháp, hoàn thành tốt việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, xứng đáng với niềm tin cậy của Đảng, Quốc hội và nhân dân.
Phóng viên: Xin cảm ơn ông.
Ban Biên tập