Giải trình một số nội dung mà các đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, về cơ bản, có nhiều ý kiến phát biểu nhất trí về sự cần thiết xây dựng và ban hành luật và đề nghị chỉnh lý, hoàn thiện hơn nữa dự án lần này. Trong đó, có ý kiến phát biểu về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tiêu chuẩn tuyển chọn, xây dựng, bố trí, sử dụng lực lượng, phạm vi, giới hạn, phương thức, trách nhiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, việc đảm bảo các điều kiện hoạt động của lực lượng này, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Những vấn đề này, cơ quan chủ trì soạn thảo xin nghiêm túc tiếp thu các ý kiến của đại biểu Quốc hội để tiếp tục nghiên cứu, chỉnh lý, hoàn thiện dự án Luật.

Về một số nội dung cụ thể, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm chỉ ra rằng, thực tế ở Việt Nam, lực lượng tham gia bảo đảm an ninh, trật tự như là trong khái niệm của dự thảo Luật đưa ra cũng đã tồn tại ngay từ những ngày đầu Cách mạng Tháng Tám thành công. Cho đến nay, lực lượng này ngày càng phát huy. Đối với kinh nghiệm của một số nước có lực lượng này, như: Ở Singapore thì gọi là lực lượng phòng vệ dân sự, tham gia rất nhiều các công việc như tự nguyện cấp cứu người bị thương, người bị nạn ở trên đường phố. Còn ở Nga hiện nay, có khoảng 7 cơ quan như cơ quan an ninh, cơ quan tình báo, Bộ Tình trạng khẩn cấp, Bộ Nội vụ,… Ở Mỹ cũng có hàng chục các cơ quan như vậy. Ở Việt Nam, từ trước cách mạng, chế độ cũ cũng đã tổ chức lực lượng này, ví dụ, ở từng thôn, từng xã có những điếm canh để cho các lực lượng này hoạt động.

Theo Bộ trưởng Bộ Công an, chủ trương của chúng ta hiện nay là giao rất nhiều các công việc và thực hiện nhiệm vụ 4 tại chỗ, thì đây chính là một trong lực lượng rất quan trọng để thực hiện 4 tại chỗ theo các quy định và phân cấp. Bên cạnh đó, dự thảo Luật này điều chỉnh chính đối với 3 lực lượng mà trên thực tế hiện nay đã đang tồn tại, ở phạm vi toàn quốc và có lịch sử được thành lập và tồn tại từ rất lâu. Hiện nay các văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh, thậm chí có cả luật về những những lực lượng này.

Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, đối với lực lượng quần chúng tự nguyện, tự quản khác được thành lập, tổ chức hoạt động dưới nhiều các mô hình khác nhau và mang tính đơn lẻ, đặc thù ở các địa phương, không mang tính phổ biến trong toàn quốc và cũng có nhiều ý kiến khác nhau về tổ chức hoạt động của các lực lượng này, Chính phủ cũng thấy rằng, cần phải tiếp tục nghiên cứu, đánh giá một cách thận trọng, toàn diện cả về quy định cũng như về thực tiễn, để có đủ cơ sở để quy định trong luật. Do đó, những tổ chức khác, những hoạt động khác cũng chưa được đưa vào trong luật này, mà chỉ tính lực lượng trên thực tế đã tồn tại và vẫn đang hoạt động để xác định địa vị pháp lý cũng như quy định bằng luật. Hơn nữa, nhiều hoạt động của lực lượng này cũng động chạm đến quyền tự do dân chủ, quyền công dân, con người, theo quy định của Hiến pháp; do đó, phải quy định bằng luật chứ không thể là văn bản khác được. Nếu luật này được ra đời thì sẽ không hạn chế trách nhiệm của tổ chức, cá nhân khác tham gia trong phong trào toàn dân bảo vệ Tổ quốc.

Về băn khoăn của đại biểu đối với việc tăng chi phí, Bộ trưởng cho biết, theo thống kê của quy định luật có thể thấy rằng, nếu chúng ta bố trí lực lượng dân phòng theo đúng luật quy định, mỗi một xóm, một thôn phải có đội 10 người thì con số đó rất lớn và tổng cộng tất cả các số này theo quy định của luật thì khoảng 2 triệu người. Nhưng nếu theo điều chỉnh quy định này thì giảm được khoảng 500 người so với số đó, do lực lượng dân phòng hiện nay mới thành lập được khoảng 20%.

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm nêu rõ, Bộ sẽ cùng phối hợp với các cơ quan thẩm tra của Quốc hội tiếp tục tiếp thu để giải trình những nội dung mà đại biểu Quốc hội đã có ý kiến góp ý về dự án Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở để trình Quốc hội xem xét, nếu được Quốc hội đồng ý./.