Vùng Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan (gồm 16 tỉnh, thành phố) là những địa bàn rất phức tạp về tội phạm và tệ nạn ma túy. 5 năm qua (2008 - 2012) Viện kiểm sát nhân dân đã tích cực phối hợp chặt chẽ cùng các cơ quan chức năng góp phần đấu tranh phòng, chống ma túy đạt hiệu quả cao hơn.
Thực hiện Kế hoạch số 83/2007/KH-UBQG (BCA) ngày 19/7/2007 của Uỷ ban Quốc gia phòng chống AIDS và phòng chống tệ nạn ma túy, mại dâm về phối hợp phòng, chống ma túy vùng Tây Bắc, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn Viện kiểm sát các tỉnh trong khu vực thực hiện công tác phòng, chống ma túy...
Viện kiểm sát nhân dân tích cực phối hợp đấu tranh
phòng, chống ma túy Vùng Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan
Vùng Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan (gồm 16 tỉnh, thành phố) là những địa bàn rất phức tạp về tội phạm và tệ nạn ma túy. 5 năm qua (2008 - 2012) Viện kiểm sát nhân dân đã tích cực phối hợp chặt chẽ cùng các cơ quan chức năng góp phần đấu tranh phòng, chống ma túy đạt hiệu quả cao hơn.
Thực hiện Kế hoạch số 83/2007/KH-UBQG (BCA) ngày 19/7/2007 của Uỷ ban Quốc gia phòng chống AIDS và phòng chống tệ nạn ma túy, mại dâm về phối hợp phòng, chống ma túy vùng Tây Bắc, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn Viện kiểm sát các tỉnh trong khu vực thực hiện công tác phòng, chống ma túy. Điển hình là: Kế hoạch chỉ đạo công tác phòng, chống ma tuý các năm từ 2008 đến 2012; Kế hoạch số 36/KH-VKSTC-V1C ngày 28/4/2010 về việc tổng kết thực hiện Kế hoạch tổng thể phòng, chống ma tuý đến năm 2010; các văn bản phát động toàn Ngành thực hiện đợt cao điểm phòng, chống ma tuý…
Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã nghiên cứu kỹ các hồ sơ vụ án ma túy do Viện kiểm sát các tỉnh xin thỉnh thị và hướng dẫn cụ thể đối với từng vụ án; theo dõi kết quả xét xử sơ thẩm các vụ án ma túy lớn; ra Thông báo rút kinh nghiệm thông qua thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử phúc thẩm vụ án ma túy. Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã cử đoàn công tác đến Viện kiểm sát địa phương, cùng địa phương bàn biện pháp tháo gỡ, giải quyết những vụ án phức tạp.
Viện kiểm sát nhân dân tối cao trực tiếp thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án ma túy do Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an tiến hành điều tra 36 vụ án/207 bị can, sau đó chuyển Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan để thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử sơ thẩm. Các vụ án này đều được kiểm sát chặt chẽ và có sự chỉ đạo sát sao, phối hợp trong quá trình Viện kiểm sát nhân dân địa phương kiểm sát xét xử.
Từ năm 2008 đến nay, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã tổ chức đoàn đi kiểm tra công tác kiểm sát phòng, chống ma túy tại các tỉnh: Yên Bái, Lào Cai, Hà Nội.
Về công tác tuyên truyền: Viện kiểm sát nhân dân hai cấp các tỉnh, thành phố đã quán triệt sâu sắc Chỉ thị số 21/CT-TW của Bộ Chính trị và Kế hoạch số 83/2007/KH-UBQG (BCA) ngày 19/7/2007 của Uỷ ban Quốc gia phòng chống AIDS và phòng chống tệ nạn ma túy, mại dâm; phối hợp với các cơ quan hữu quan, tổ chức xã hội làm tốt công tác vận động nhân dân thực hiện các Chỉ thị, Nghị quyết của các cấp Uỷ đảng, chính quyền địa phương về phòng, chống ma túy; tích cực tham gia tuyên truyền thông qua các hoạt động cụ thể như: mít tinh, diễu hành, phát tờ rơi, vận động nhân dân đoàn kết, xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư không có ma túy, vận động bà con không tái trồng cây thuốc phiện... Viện kiểm sát tỉnh Điện Biên đã chỉ đạo và tạo điều kiện cho Đoàn thanh niên tổ chức được 9 đợt tuyên truyền tại 6 xã và 3 trường chuyên nghiệp. Viện kiểm sát tỉnh Sơn La đã yêu cầu Viện trưởng các Viện kiểm sát huyện phối kết hợp tuyên truyền thông qua các cuộc họp thôn bản và phiên tòa xét xử các vụ án ma túy.
Viện kiểm sát các tỉnh đã phát động Kiểm sát viên, kiểm tra viên nâng cao vai trò, trách nhiệm đối với gia đình và cộng đồng xã hội để tuyên truyền, giáo dục ý thức về phòng, chống ma túy. Một số cán bộ, Kiểm sát viên tham gia viết bài tuyên truyền về công tác phòng, chống ma túy trên các phương tiện thông tin đại chúng. Thông qua hoạt động nghiệp vụ các Kiểm sát viên đã tuyên truyền về chính sách pháp luật, những tác hại của ma túy thông qua bản luận tội và khi tranh luận tại phiên Tòa; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các qui định của pháp luật về xử phạt vi phạm, tội phạm về ma túy; động viên phát động phong trào nhân dân tố giác, đấu tranh chống các hành vi vi phạm, phạm tội về ma túy.
Bên cạnh đó, Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh, thành phố đã tham mưu, phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương ban hành văn bản chỉ đạo và tổ chức thực hiện như: Sơn La có Nghị quyết số 29/NQ-HĐND ngày 08/4/2008 về phòng, chống ma túy, Tỉnh ủy thành lập Ban chỉ đạo 03, UBND tỉnh thành lập Ban chỉ đạo 50 về công tác phòng, chống ma túy; UBND tỉnh Nghệ An thực hiện 5 đề án lớn nhằm huy động tổng lực cho công tác phòng, chống ma túy: “Nâng cao hiệu quả, xóa địa bàn phức tạp về ma túy”, “Tăng cường lực lượng, phương tiện phòng, chống ma túy ở khu vực biên giới”...
Đến nay các tỉnh vùng Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan vẫn còn số người nghiện nhiều, trước thực trạng này, Viện kiểm sát các tỉnh phối hợp chặt chẽ với cơ quan Công an, Phòng Lao động thương binh- xã hội, sở Lao động thương binh- xã hội nắm số người nghiện trên địa bàn, số người nghiện đưa đi cai.
Viện kiểm sát các tỉnh, huyện vùng Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan đã làm tốt việc kiểm sát các trại giam, trại tạm giam để nắm tình hình người nghiện ma túy, người chấp hành án phạm tội về ma tuý, kiến nghị với các trại về công tác quản lí, phòng ngừa việc sử dụng ma túy, đưa ma tuý vào trại giam.
Viện kiểm sát các tỉnh đã phối hợp với các cơ quan chức năng tập trung triệt phá các đường dây, tụ điểm ma túy, các điểm nóng về ma túy, các tụ điểm phức tạp tập kết, trung chuyển ma túy liên quan đến nhiều tỉnh. Cơ quan chức năng các tỉnh Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan đã phối hợp phát hiện, triệt phá được nhiều đường dây mua bán, vận chuyển ma túy với số lượng lớn.
Viện kiểm sát các tỉnh: Sơn La, Lào Cai, Lai Châu, Yên Bái đã chủ động phối hợp cùng các ngành Công an, Tòa án, Thanh tra, Thuế, Hải quan, Quản lí thị trường, Biên phòng xây dựng Qui chế phối hợp để giải quyết tin báo tội phạm. Hàng tháng, các cơ quan có trách nhiệm thông báo tin cho Viện kiểm sát để tổng hợp phân loại, xử lí, đem lại hiệu quả thiết thực trong phối hợp đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy trên địa bàn tỉnh.
Thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát tuân theo pháp luật trong giải quyết các vụ án ma tuý, từ tháng 1/1/2008 - 30/4/2012 Viện kiểm sát các cấp vùng Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan đã thụ lý kiểm sát điều tra 35.304 vụ án/36.811 bị can; truy tố 27.401 vụ/33.571 bị can. Đã chuyển hồ sơ vụ án sang Toà án nhân dân cùng cấp để xét xử sơ thẩm 27.611 vụ/34.074 bị cáo. Tổng số vụ án điểm Cơ quan điều tra đề nghị truy tố là 1.750 vụ, VKS đã truy tố 1.734 vụ, Tòa án đã xét xử sơ thẩm 1.527 vụ. Các vụ án cơ bản đảm bảo tiến độ, đúng hạn luật định, mức án phù hợp, được dư luận đồng tình ủng hộ.
Viện kiểm sát hai cấp phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng xác định các vụ án vụ án điểm, thực hành quyền công tố xét xử lưu động tại nơi xảy ra vụ án như: Hà Nội xác định 1.437 vụ án điểm, xét xử lưu động 3.294 vụ án, Phú Thọ xác định 51 vụ án điểm, 48 vụ xét xử lưu động, Sơn La xác định 206 vụ án điểm, xét xử lưu động 284 v?, Tuyên Quang xác định 178 vụ án điểm, đã xét xử lưu động 197 vụ, Cao Bằng xét xử lưu động 232 vụ, Lạng Sơn 132 vụ, Bắc Giang 130 vụ, Hoà Bình 67 vụ, Điện Biên xét xử lưu động 18 vụ...
Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh đã tham gia đoàn kiểm tra phát hiện và triệt phá diện cây thuốc phiện tại các tỉnh: Sơn La, Nghệ An, Lai Châu, Bắc Kạn, Điện Biên, Yên Bái, tỉnh Hòa Bình, Cao Bằng, Thanh Hóa, Bắc Giang.
Bên cạnh việc vận động nhân dân vùng cao không tái trồng cây thuốc phiện, Viện kiểm sát tham gia cùng các ngành, Hội nông dân giúp nông dân chuyển hướng sản xuất, lồng ghép các chương trình mục tiêu giúp đồng bào phát triển sản xuất, ổn định cuộc sống. Tỉnh Lai Châu đã triển khai được nhiều dự án cho bà con vay vốn để xóa bỏ và thay thế việc trồng cây thuốc phiện. Viện kiểm sát tỉnh Yên Bái đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương chỉ đạo các ngành tổ chức cho các hộ dân ở các thôn, bản kí cam kết không tái trồng cây thuốc phiện. Tỉnh đã chủ động tổ chức hội nghị giữa ba tỉnh Yên Bái - Lào Cai - Sơn La về công tác xóa bỏ cây thuốc phiện ở địa bàn giáp ranh các xã thuộc 9 huyện giáp ranh giữa 3 tỉnh.
Ban cán sự đảng Viện kiểm sát các tỉnh Tây Bắc thường xuyên quan tâm đến công tác bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ, Kiểm sát viên 2 cấp (tỉnh và huyện), cán bộ, Kiểm sát viên các cấp đều tham gia cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, từ đó nâng cao trách nhiệm trong công tác. Cán bộ, Kiểm sát viên làm công tác giải quyết án ma túy của các tỉnh này đại đa số là những đồng chí vững vàng về bản lĩnh, nghiệp vụ, nhiều kinh nghiệm trong tác nghiệp giải quyết các vụ án ma túy, trong đó có nhiêu vụ án phức tạp, có đông bị can, có yếu tố nước ngoài.
Các đơn vị đã chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, đề nghị bổ nhiệm Kiểm sát viên và lãnh đạo của Viện kiểm sát hai cấp là cán bộ dân tộc ít người, do thông thạo tập quán lối sống, ngôn ngữ nên hiệu quả công tác kiểm sát đạt chất lượng tốt. Một số Viện kiểm sát các tỉnh đã tổ chức tập huấn, giải đáp nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác phòng, chống ma túy hàng năm, phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức kiểm tra, hướng dẫn công tác phòng, chống ma túy tại địa bàn giáp ranh như: Viện kiểm sát tỉnh Nghệ An, Điện Biên, Yên Bái, Lai Châu...
Các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Sơn La, Điện Biên, Lao Cai, Hà Giang, Lai Châu đều có cửa khẩu và đường biên giới, địa hình phức tạp nên Viện kiểm sát các tỉnh này rất quan tâm đến hợp tác với các tỉnh lân cận và tỉnh của nước bạn có chung đường biên giới, thông báo cho nhau về tình hình tệ nạn ma túy, tội phạm mua bán ma túy qua biên giới để phối hợp xử lí.
Viện kiểm sát nhân dân tối cao Việt Nam và Viện kiểm sát nhân dân tối cao nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào tổ chức Hội nghị “Tăng cường hợp tác trong tương trợ tư pháp về hình sự nhằm đấu tranh có hiệu quả phòng chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, đặc biệt là tội phạm ma tuý và tội phạm buôn bán người” vào ngày 28/5/2011, tại tỉnh Sanvanakhẹt của Lào. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Lào Cai hợp tác với các cơ quan bảo vệ pháp luật tỉnh Vân Nam - Trung Quốc tổ chức Hội nghị trao đổi thông tin, phối hợp điều tra, bắt giữ tội phạm ma túy. Từ cuối năm 2008 đến nay các lực lượng phòng, chống ma túy tỉnh Điện Biên đã phối hợp với cơ quan phòng, chống ma túy của Lào triệt phá được 4 đường dây mua bán, vận chuyển chất ma túy lớn, bắt giữ 12 đối tượng (3 đối tượng là người Việt Nam) thu giữ 64 bánh Heroin, 30 kg thuốc phiện và 55.000 viên ma túy tổng hợp, chuyển giao cho công an Việt Nam xử lý 2 đối tượng, còn lại dô Công an Lào xử lý.
* Như vậy, sau 5 năm thực hiện Kế hoạch số 83/2007/KH-UBQG Uỷ ban Quốc gia phòng chống AIDS và phòng chống tệ nạn ma túy, mại dâm, Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh vùng Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan đã có nhiều nỗ lực phối hợp cùng với các cơ quan chức năng địa phương góp phần ngăn chặn sự gia tăng của tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy, số vụ án ma túy lớn, phức tạp được kiềm chế. Viện kiểm sát hai cấp của các tỉnh trong vùng đã chủ động phối hợp có hiệu quả trên từng lĩnh vực tuyên truyền, xóa bỏ việc trồng cây có chứa chất ma túy, hỗ trợ cai nghiện ma túy, hợp tác quốc tế và đặc biệt trong công tác xử lí tội phạm ma túy, các Kiểm sát viên đã luôn tỏ ra vững vàng về kiến thức pháp luật cũng như kinh nghiệm về nghiệp vụ để giải quyết một số lượng án ma túy lớn, hạn việc bắt, giữ, khởi tố oan sai, đảm bảo xử lí công bằng, nghiêm minh.
Công tác phòng, chống ma túy ở các tỉnh Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan còn gặp một số khó khăn, vướng mắc như: Nhận thức của đồng bào dân tộc ít người ở đây còn hạn chế nên công tác tuyên truyền chưa thực sự hiệu quả; Số người nghiện ma túy nhiều, tỷ lệ tái nghiện cao nên việc tuyên truyền, cai nghiện gặp nhiều khó khăn; Ma túy vẫn tiếp tục thẩm lậu bằng đường mòn tiểu ngạch qua biên giới; tội phạm ma túy lợi dụng lôi kéo thanh niên dân tộc ít người vào việc vận chuyển ma túy qua biên giới; Tuyến biên giới dài, địa hình hiểm trở, rất khó khăn cho điều tra, bắt giữ; Một số nơi chính quyền, đoàn thể, ban ngành chưa kiên quyết và thiếu thống nhất trong việc đấu tranh phòng, chống ma túy; Việc tái trồng cây thuốc phiện vẫn xảy ra.
Nguyên nhân của những khó khăn, vướng mắc nêu trên là do: số trung tâm còn hạn chế, cơ sở vật chất chỉ đáp ứng được nhu cầu dưới 50 % số người nghiện hiện tại; Lực lượng chuyên trách phòng, chống ma túy trên toàn tuyến biên giới, cửa khẩu quá mỏng, chưa đáp ứng được yêu cầu; Năng lực, trình độ của cán bộ các cơ quan chức năng phòng, chống ma túy nói chung còn hạn chế; Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng chưa thực sự hiệu quả; Kinh phí, phương tiện, trang thiết bị phục vụ công tác phòng, chống ma túy rất ít, chậm phân bổ.
Để công tác phối hợp phòng, chống ma túy vùng Tây Bắc và các tỉnh, thành phố liên quan có hiệu quả hơn,Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, huyện các tỉnh Tây Bắc và các tỉnh liên quan cần phát huy hơn nữa vai trò tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương trong công tác chỉ đạo, tuyên truyền phòng, chống ma tuý; tăng cường công tác phối hợp tuần tra, kiểm tra đường biên ngăn chặn ma túy thẩ lậu qua biên giới; xử lí tội phạm về ma tuý nghiêm minh, kịp thời; Thực hiện tốt việc tập huấn, sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm, nhân rộng điển hình tiên tiến; Đề nghị tăng kinh phí cho Viện kiểm sát các tỉnh, đặc biệt là Viện kiểm sát các địa phương có đường biên giới; Cần nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung Hiệp định tương trợ tư pháp về dân sự, hình sự giữa nước CHXNCH Việt Nam và nước CHDCND Lào theo hướng tăng thẩm quyền cho các cơ quan chức năng bắt giữ, xử lí tội phạm về ma tuý của hai quốc gia; Đề nghị Viện kiểm sát nhân dân tối cao quan tâm hơn đến giải đáp những vướng mắc của địa phương về giải quyết án ma túy; tăng cường biên chế cho Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh Tây Bắc.
Mai Nga