Vừa qua, Tòa án nhân dân cấp sơ thẩm tỉnh Gia Lai giải quyết vụ án “Yêu cầu tuyên bố hợp đồng vô hiệu và bồi thường thiệt hại” giữa nguyên đơn: Ông Bùi Trung Thành, sinh năm 1963, bà Đinh Thị Hương, sinh năm 1965 ở thị trấn Phú Thiện, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai; bị đơn...
Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai rút kinh nghiệm giải quyết án dân sự
Vừa qua, Tòa án nhân dân cấp sơ thẩm tỉnh Gia Lai giải quyết vụ án “Yêu cầu tuyên bố hợp đồng vô hiệu và bồi thường thiệt hại” giữa nguyên đơn: Ông Bùi Trung Thành, sinh năm 1963, bà Đinh Thị Hương, sinh năm 1965 ở thị trấn Phú Thiện, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai; bị đơn: Ông Trần Công Định, sinh năm 1963 ở xã Chư AThai, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai; người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan: Ông Ksor Thiên và bà Kpă H’Sân ở thị trấn Phú Thiện, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, bị Viện kiểm sát nhân dân huyện Phú Thiện kháng nghị, cấp phúc thẩm hủy án. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh ban hành thông báo đến VKSND cấp huyện để rút kinh nghiệm. Trang tin điện tử VKSND tối cao trích đăng nội dung để bạn đọc tham khảo:
Năm 2010, ông Ksor Thiên viết giấy sang nhượng quyền sử dụng 01 lô đất cho ông Bùi Trung Thành với diện tích khoảng 11ha, với số tiền 165.000.000đ. Sau khi nhận chuyển nhượng, ông Thành tiến hành đầu tư san ủi, cải tạo đất và canh tác trên diện tích đất này. Số tiền chuyển nhượng đất, ông Thiên giao cho ông Định 140.000.000đ, Ông Thiên và vợ là bà Kpă H’Sân giữ lại 25.000.000đ. Sau khi phát hiện diện tích đất chuyển nhượng không thuộc quyền sử dụng của ông thiên nên ông Thành yêu cầu ông Thiện hoàn lại số tiền đã giao và chi phí ông Thành đã đầu tư cải tạo đất.
Ngày 01/4/2011, ông Định viết giấy nhận nợ với nội dung ông Định có trách nhiệm trả cho ông Thành 350.000.000đ, thời hạn trả là ngày 01/6/2011, lãi suất 2%/tháng. Ông Định cam kết một mình chịu trách nhiệm, không liên quan đến ông Ksor Thiên.
Do ông Định không thực hiện thỏa thuận nên ông Thành khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết tuyên bố hợp đồng vô hiệu giữa ông Thành với ông Trần Công Định và ông Ksor Thiên, đồng thời buộc ông Định phải bồi thường cho ông 350.000.000đ, trả tiền lãi từ ngày 01/4/2011 theo lãi suất cơ bản do Ngân hàng nhà nước công bố.
Bản án số 09/2015/DSST, ngày 08/9/2015 của Tòa án nhân dân huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Thành và bà Hương. Tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng đất giữa vợ chồng ông Bùi Trung Thành với ông Trần Công Định (ông Định ủy quyền cho vợ chồng ông Ksor Thiên) xác lập ngày 28/10/2010 là vô hiệu.
Buộc ông Trần Công Định có trách nhiệm hoàn trả và bồi thường thiệt hại cho ông Bùi Trung Thành và bà Đinh Thị Hương 483.875.000đ. Ngoài ra, án sơ thẩm còn tuyên nghĩa vụ chịu án phí dân sự sơ thẩm, việc chịu lãi do chậm thi hành án, quyền thỏa thuận thi hành án, yêu cầu thi hành án, tự nguyện thi hành án, bị cưỡng chế thi hành án và quyền kháng cáo bản án theo luật định.
Ngày 22/9/2015, Viện kiểm sát nhân dân huyện Phú Thiện kháng nghị phúc thẩm bản án sơ thẩm nêu trên, nội dung: Tòa án xác định bị đơn là ông Trần Công Định và người có quyền và nghĩa vụ liên quan là ông Ksor Thiên là không đúng phạm vi khởi kiện của nguyên đơn. Việc xác định lỗi khi giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu không đầy đủ. Buộc ông Trần Công Định phải trả lãi số tiền 133.875.000 không đúng quy định và gây thiệt hại cho ông Định.
Bản án phúc thẩm số 26/2016/DSPT ngày 28/4/2016 của Tòa án nhân dân tỉnh Gia Lai xử chấp nhận kháng nghị của Viện kiểm sát nhân dân huyện Phú Thiện, hủy bản án sơ thẩm nêu trên, giao hồ sơ vụ án lại cho Tòa án nhân dân Phú Thiện giải quyết lại theo thủ tục chung.
Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất do ông Bùi Trung Thành và ông Ksor Thiên cùng vợ xác lập vào năm 2010 ông Thiên là người nhận tiền chuyển nhượng. Sau khi ông Thành phát hiện lô đất các bên chuyển nhượng không thuộc quyền sử dụng của ông Thiên nên các bên phát sinh tranh chấp. Ông Trần Công Định là người nhận số tiền chuyển nhượng đất do ông Thiên giao lại nhưng thực tế ông Định cũng không phải là người có lô đất trên. Ông Bùi Trung Thành yêu cầu hủy hợp đồng với ông Ksor Thiên, yêu cầu ông Định hoàn trả tiền đã nhận và bồi thường thiệt hại do đầu tư sản xuất trên lô đất. Do đó, bị đơn trong vụ án này phải là ông Ksor Thiên và bà H’Sân, còn người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan là ông Trần Công Định.
Đối với việc xác định lỗi để giải quyết hậu quả hợp đồng vô hiệu: Tòa án chỉ căn cứ vào giấy vay tiền do ông Định lập ngày 01/4/2011 để làm căn cứ buộc ông Định trả cho ông Thành 350.000.000đ và tiền lãi phát sinh nhưng chưa xem xét lỗi của các bên trong giao kết hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Ông Thành là người nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất đối với lô đất chưa được UBND có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên ông Thành cũng có lỗi. Ông Thiên và bà H’Sân lập hợp đồng chuyển nhượng đối với lô đất không thuộc quyền sử dụng của mình nên họ cũng có lỗi. Tòa án sơ thẩm chưa xác định lỗi của mỗi người trong việc xác lập hợp đồng này. Mặt khác, trong số tiền ông Thành mua đất, ông Định nhận 140.000.000đ, ông Thiên và bà H’Sân nhận 25.000.000đ nhưng Tòa án cấp sơ thẩm không xem xét trách nhiệm hoàn trả của ông Thiện và bà H’Sân là chưa giải quyết vụ án đầy đủ, toàn diện theo quy định về giải quyết hậu quả hợp đồng vô hiệu.
Theo quy định tại Điều 137 của Bộ luật dân sự quy định về giải quyết hậu quả hợp đồng vô hiệu, không có quy định về buộc trả lãi nhưng Tòa cấp sơ thẩm buộc ông Định phải trả lãi với số tiền 133.875.000đ là không đúng, gây thiệt hại cho đương sự.
Ngoài ra, án sơ thẩm còn có các vi phạm như: Theo các bên đương sự trình bày thì sau khi ký kết hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, ông Thành đã nhận lô đất để sử dụng. Sau khi xảy ra tranh chấp, ông Định viết giấy vay tiền nhưng do ông Thành không giao lại đất nên ông Định không thực hiện việc trả cho ông Thành. Tòa án sơ thẩm buộc ông Định trả lại lại tiền và bồi thường thiệt hại, buộc trả lãi cho ông Thành nhưng chưa làm rõ hiện lô đất ai là người đang quản lý, sử dụng để buộc hoàn trả nhằm giải quyết triệt để hậu quả của hợp đồng vô hiệu theo quy định tại Điều 137 Bộ luật dân sự.
Bản án sơ thẩm nhận định lô đất là đối tượng của hợp đồng chuyển nhượng trên là tài sản của bà Chiều (vợ cũ của ông Định), nhưng quá trình thụ lý, giải quyết, Tòa án không đưa bà Chiều vào tham gia tố tụng là thiếu sót.