Quốc hội thảo luận về báo cáo công tác của các cơ quan tư pháp năm 2012

Ngày 01/11/2012 và buổi sáng ngày 02/11/2012, Quốc hội họp phiên toàn thể tại Hội trường, thảo luận ở về công tác phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm; về công tác của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; về công tác thi hành án và công tác phòng, chống tham nhũng năm 2012. Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu điều khiển phiên họp.

 

Trong một ngày rưỡi làm việc, đã có 63 đại biểu Quốc hội phát biểu. Các ý kiến thảo luận nhìn chung rất sôi nổi, thẳng thắn, trách nhiệm và tập trung vào việc phân tích làm rõ những nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm; nguyên nhân những hạn chế, thiếu sót trong hoạt động tư pháp năm 2012 và kiến nghị những giải pháp nhằm phòng ngừa vi phạm, tội phạm và khắc phục những hạn chế, thiếu sót, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan tư pháp trong thời gian tới.

Về công tác phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, công tác của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và công tác thi hành án, các ý kiến tập trung đánh giá: Tình trạng gia tăng, diễn biến phức tạp của các loại tội phạm (trong đó có tội phạm ma túy, tội phạm công nghệ cao, tội phạm an ninh quốc gia… ). Tình hình vi phạm pháp luật về môi trường, vi phạm pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm. Công tác dự báo tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm, công tác phòng, chống tội phạm vị thành niên. Sự phối hợp giữa các cơ quan ban, ngành trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm; những bất cập trong công tác phòng, chống tội phạm. Tình hình, nguyên nhân và giải pháp hạn chế tình trạng chống người thi hành công vụ; tình hình, biện pháp xử lý đối với người vị thành niên phạm tội. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nâng cao ý thức người dân. Công tác tiếp nhận, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm; việc phát hiện, khởi tố, điều tra một số vụ án quan trọng. Chất lượng xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, nhất là án về tham nhũng, kinh tế, chức vụ; việc áp dụng án treo; công tác giám đốc thẩm, tái thẩm. Công tác thi hành án tử hình; tình hình và giải pháp nâng cao tỷ lệ thi hành án dân sự. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ngành tư pháp. Lực lượng, cơ sở vật chất và chế độ, chính sách đối với các cơ quan tư pháp. Hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự. Hoàn thiện các quy định pháp luật về phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm. Việc ban hành Nghị quyết về công tác tư pháp năm 2013.

Về công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, các ý kiến tập trung thảo luận, đánh giá: Hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống tham nhũng. Tổ chức, hoạt động của các cơ quan chỉ đạo và đơn vị chuyên trách về chống tham nhũng. Các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn tham nhũng; phát hiện và xử lý tội phạm về tham nhũng. Phát huy vai trò, trách nhiệm của xã hội trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo góp phần phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng. Xây dựng, hoàn thiện thể chế phòng, chống tham nhũng; thành lập cơ quan đặc biệt về phòng, chống tham nhũng; cơ chế kiểm soát thu nhập. Trách nhiệm của cá nhân, cơ quan, tổ chức trong công tác phòng, chống tham nhũng,…

 

Liên quan đến hoạt động của ngành Kiểm sát nhân dân, nhiều đại biểu cho rằng hiện nay đang có tình trạng hành chính hóa nhiều vụ việc có dấu hiệu tội phạm và bỏ lọt tội phạm, đáng lưu ý là trong hoạt động thanh tra; công tác kiểm tra việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật không hiệu quả,… trước đây, khi ngành Kiểm sát còn thực hiện công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong lĩnh vực hành chính, kinh tế tình trạng trên ít xảy ra, công tác kiểm sát việc ban hành văn bản quy phạm thực hiện rất hiệu quả. Có đại biểu kiến nghị giao lại chức năng kiểm sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật cho Viện kiểm sát. Nhiều đại biểu đã chia sẽ với những khó khăn của các cơ quan tư pháp và kiến nghị Chính phủ, Quốc hội cần quan tâm hơn nữa đến chế độ, chính sách, cơ sở vật chất đối với các ngành tư pháp; đặc biệt là các ngành Kiểm sát, Tòa án cần phải có cơ sở đào tạo bậc đại học để đảm bảo công tác đào tạo nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tư pháp, đáp ứng yêu cầu thực tiễn,….

Trong quá trình thảo luận, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Trương Hòa Bình, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình, Bộ trưởng Bộ tư pháp Hà Hùng Cường, Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh đã phát biểu, làm rõ thêm một số vấn đề đại biểu nêu lên.

Phát biểu tại Hội trường, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình đã cảm ơn và tiếp thu ý kiến của các đại biểu tham gia về báo cáo công tác của ngành Kiểm sát nhân dân; nhiều ý kiến đã gợi mở những vấn đề liên quan đến việc xây dựng Bộ luật tố tụng hình sự (sửa đổi, bổ sung) do ngành Kiểm sát chủ trì soạn thảo. Qua các số liêu thống kê trong báo cáo, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã khẳng định, mặc dù trong năm 2012 ngành Kiểm sát nhân dân còn gặp nhiều khó khăn nhưng đã cố gắng phấn đầu và đạt nhiều kết quả tích cực; trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra được tăng cường, chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự, chất lượng kiểm sát hoạt động tư pháp được nâng lên, oan, sai được hạn chế,... Trước dự báo tình hình vi phạm, tội phạm trong năm 2013 sẽ có những diễn biến phức tạp, ngành Kiểm sát nhân dân cũng đã có những chuẩn bị để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao cũng thẳng thắn thừa nhận còn những mặt công tác chất lượng, hiệu quả chưa cao, như kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra; việc đình chỉ miễn trách nhiệm hình sự; việc kiểm sát thi hành án dân sự;… đây cũng là yêu cầu của cải cách tư pháp và ngành Kiểm sát đang xây dựng các đề án để có giải pháp thực hiện hiệu quả trong thời gian tới.

Về thực hiện chủ trương nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại các phiên tòa hình sự, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao khẳng định chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên ngày càng tốt hơn. Tuy nhiên, năm vừa qua số luật sư tham gia tố tụng chiếm khoảng 9% số vụ án, trong đó chủ yếu tập trung tại đô thị lớn, tại vùng sâu, vùng xa thì luật sư tham gia không đáng kể; trong 9% thì có hơn 6% luật sư tham gia do chỉ định. Để có tranh tụng thì phiên tòa phải có hai bên tham gia, phải có luật sư tham gia. Tuy nhiên, hiện nay sự tham gia tranh tụng của luật sư tại các phiên tòa hình sự còn hạn chế. Nguyên nhân là do nước ta vẫn còn thiếu luật sư, tâm lý thuê luật sư chưa phổ biến trong nhân dân và không phải ai cũng có điều kiện thuê luật sư. Chính vì vậy, rất khó thu hút luật sư tham gia vào việc giải quyết các vụ án.

Về việc thi hành án tử hình bằng tiêm thuốc độc đang gặp nhiều khó khăn, ngoài việc khó khăn về nguồn thuốc còn khó khăn khác, như việc vận chuyển người bị thi hành án từ trại giam đến nơi thi hành rất rủi ro vì hầu hết tử tù đều phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, hầu hết phạm tội có tổ chức nên việc đánh tháo tù nhân dễ xảy ra. Mặt khác, khi thi hành án phải có nhiều cơ quan chức năng đi theo như thi hành, giám sát,… Để bảo đảm nghiêm minh của pháp luật, giảm áp lực lên cơ quan chức năng và tử tù, các ngành chức năng cần có báo cáo, đề xuất giải pháp trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định.

Liên quan đến các kiến nghị của số đông đại biểu về công tác đào tạo và cơ sở đào tạo cán bộ, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao cảm ơn các đại biểu đã chia sẻ với ngành Kiểm sát về những khó khăn trong công tác đào tạo và chủ động về nguồn đào tạo cán bộ, đã đề nghị Quốc hội là ngành Kiểm sát và Tòa án phải có cơ sở đào tạo bậc đại học cho đội ngũ cán bộ của mỗi ngành. Theo kiến nghị của số đông đại biểu Quốc hội, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị khi xây dựng Nghị quyết về công tác tư pháp năm 2013 thì nên có nội dung này.

Về công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đồng tình với các báo cáo và chia sẻ với những ý kiến tâm huyết của các đại biểu Quốc hội. Trong quá trình thảo luận, các đại biểu đã nêu rất nhiều gợi ý về việc sửa đổi Luật phòng, chống tham nhũng, những vấn đề này liên quan chặt chẽ đến việc xây dựng Bộ luật tố tụng hình sự (sửa đổi, bổ sung) do ngành Kiểm sát nhân dân chủ trì soạn thảo.

 

Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nêu rõ: Quốc hội cơ bản tán thành với những đánh giá, nhận định của Chính phủ, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp về tình hình vi phạm tội phạm và phòng, chống tham nhũng, về kết quả đạt được, chưa đạt được, những hạn chế yếu kém, bất cập trong công tác đấu phòng ngừa vi phạm, tội phạm và phòng, chống tham nhũng; công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án năm 2012, những nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp năm 2013. Các đại biểu cũng đã phân tích sâu sắc nguyên nhân và đưa ra nhiều giải pháp phòng, chống vi phạm, tội phạm nhất là về tội phạm chưa thành niên, tội phạm về kinh tế, chức vụ, tham nhũng. Kết quả công tác năm 2012 có nhiều chuyển biến so với năm 2011, góp phần quan trọng vào giữ vững an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, phát triển kinh tế, xã hội và hội nhập quốc tế. Quốc hội tán thành ra Nghị quyết về công tác phòng, ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, công tác của ngành Kiểm sát nhân dân, của ngành Tòa án nhân dân và công tác thi hành án năm 2013, giao Ủy ban Tư pháp của Quốc hội chủ trì phối hợp với Chính phủ, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, các cơ quan, tổ chức hữu quan soạn thảo nghị quyết để trình thông qua tại kỳ họp này.

Đối với ngành Kiểm sát nhân dân, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: ngành Kiểm sát nhân dân cần phải nắm, đánh giá rõ tình hình tiêu cực, vi phạm pháp luật, tội phạm của những người có chức danh tư pháp. Trong năm 2013 và thời gian tới đây, ngành Kiểm sát phải tăng cường hơn nữa các hoạt động kiểm sát hoạt động tư pháp để góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ cơ quan tư pháp trong sạch, vững mạnh. Đồng thời làm rõ nguyên nhân, có giải pháp khắc phục việc đình chỉ miễn trách nhiệm hình sự theo Điều 25 Bộ luật hình về tội kinh tế, chức vụ, tham nhũng. Ngành Kiểm sát cần nâng cao hơn nữa chất lượng truy tố, tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa; tạo điều kiện thuận lợi cho luật sư tham gia tố tụng.