Công văn nêu rõ, thời gian qua, Bộ Thông tin và Truyền thông nhận được nhiều thông tin, phản ánh về việc có một số cơ quan báo chí, trong đó chủ yếu là tạp chí thuộc các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp lợi dụng danh nghĩa báo chí để hoạt động trái pháp luật, sách nhiễu cơ quan, doanh nghiệp, địa phương.

Đó là tình trạng một số cơ quan báo chí, nhà báo, phóng viên, cộng tác viên có hành vi gửi văn bản yêu cầu giải trình, cung cấp thông tin, cử nhà báo, cấp giấy giới thiệu cho phóng viên tác nghiệp về những vấn đề không đúng tôn chỉ, mục đích ghi trong giấy phép; yêu cầu cung cấp toàn bộ hồ sơ, tài liệu như cơ quan thanh tra, điều tra; gây sức ép bằng cách liên tục gọi điện, nhắn tin... Đặc biệt, có hiện tượng một số nhà báo, phóng viên, cộng tác viên lợi dụng việc nắm được những thông tin nội bộ một chiều, chưa được kiểm chứng về những tồn tại, sai sót của cơ quan, doanh nghiệp, địa phương để  gây sức ép, thậm chí là đe dọa để sau đó đề nghị ký kết hợp đồng truyền thông, quảng cáo hoặc thu lợi bất chính.

Đây là những hoạt động thiếu chuẩn mực, có dấu hiệu vi phạm đạo đức nghề nghiệp, trái quy định pháp luật; ảnh hưởng đến hoạt động hợp pháp và gây bức xúc cho cơ quan, doanh nghiệp, địa phương; làm tổn hại nghiêm trọng đến uy tín, hình ảnh của những cơ quan báo chí, người làm báo chân chính.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân cần lưu lại bằng chứng, kịp thời báo cho cơ quan chức năng nếu phát hiện dấu hiệu lợi dụng danh nghĩa báo chí để hoạt động trái pháp luật

Nhằm góp phần chấn chỉnh, hạn chế triệt để tình trạng nhức nhối nêu trên, cần có sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của các cơ quan, tổ chức, người có trách nhiệm liên quan. Vì vậy, Bộ Thông tin và Truyền thông đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các sở, ngành, địa phương, cơ sở trực thuộc phối hợp, cung cấp, minh bạch thông tin đối với những yêu cầu cung cấp thông tin đúng quy định, đúng tôn chỉ, mục đích, bảo đảm quyền được thông tin của cơ quan báo chí, bảo đảm các cơ quan báo chí hoạt động đúng pháp luật; kiên quyết không thực hiện hợp đồng truyền thông, quảng cáo khi có dấu hiệu lợi dụng danh nghĩa báo chí để sách nhiễu, trục lợi. Hướng dẫn cơ quan, tổ chức, cá nhân lưu lại bằng chứng, kịp thời báo cho cơ quan chức năng của địa phương nếu phát hiện dấu hiệu lợi dụng danh nghĩa báo chí để hoạt động trái pháp luật hoặc có hiện tượng sách nhiễu để xử lý nghiêm theo quy định. Bên cạnh đó, cần chỉ đạo Sở Thông tin và Truyền thông tăng cường công tác quản lý nhà nước về báo chí tại địa phương; thực hiện trách nhiệm quản lý, kiểm tra hoạt động của Văn phòng đại diện, phóng viên thường trú trên địa bàn theo quy định.

Xử lý nghiêm trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan báo chí nếu để nhà báo, phóng viên, cộng tác viên vi phạm quy định pháp luật

Đối với cơ quan chủ quản báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông đề nghị quan tâm sâu sát hơn nữa đối với hoạt động của cơ quan báo chí trực thuộc, thường xuyên kiểm tra, giám sát; kiểm điểm, xem xét, xử lý nghiêm trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan báo chí nếu cơ quan báo chí bị xử lý vi phạm hoặc để nhà báo, phóng viên, cộng tác viên vi phạm quy định pháp luật. Tập trung đầu tư, bảo đảm kinh phí thường xuyên và các điều kiện cần thiết cho hoạt động của cơ quan báo chí trực thuộc, không áp đặt nghĩa vụ tài chính đối với cơ quan báo chí trực thuộc trái quy định pháp luật.

Đối với người đứng đầu cơ quan báo chí, cần tăng cường kỷ luật, kỷ cương thông tin và công tác quản lý nhà báo, phóng viên, cộng tác viên; chỉ đạo cơ quan báo chí tổ chức thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích ghi trong giấy phép. Khi yêu cầu cung cấp thông tin hoặc cấp giấy giới thiệu, nội dung phải phù hợp với tôn chỉ, mục đích ghi trong giấy phép; giấy giới thiệu phải ghi rõ làm việc với cơ quan, tổ chức nào, nội dung gì, thời gian cụ thể. Không cấp giấy giới thiệu cho người không phải phóng viên cơ quan báo chí; không cấp giấy giới thiệu cho cộng tác viên nhưng ghi chức danh là phóng viên.

Bộ Thông tin và Truyền thông đề nghị Hội Nhà báo Việt Nam nâng cao vai trò giáo dục, bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ người làm báo. Đồng thời chỉ đạo các Hội Nhà báo cấp tỉnh, các liên chi hội, chi hội nhà báo đẩy mạnh theo dõi, giám sát, kiểm tra và kết luận rõ ràng đối với người làm báo vi phạm Quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo. Quy tắc sử dụng Mạng xã hội của người làm báo Việt Nam để làm cơ sở xử lý tiếp theo.