Trong các ngày 06, 07 và 08/11/2023, Quốc hội tiến hành giám sát việc thực hiện của các cơ quan đối với 10 nghị quyết trong nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề và chất vấn. Trong khoảng thời gian từ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV đến hết Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khoá XV, Quốc hội không có nghị quyết riêng về giám sát chuyên đề và chất vấn đối với VKSND. Tuy nhiên, trong một số nghị quyết về giám sát chuyên đề và chất vấn trong nhiệm kỳ khóa XIV, khóa XV có nội dung liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của ngành Kiểm sát nhân dân, cụ thể là: Nghị quyết số 82/2019/QH14 ngày 14/6/2019 về tiếp tục hoàn thiện, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị; Nghị quyết số 121/2020/QH14 ngày 19/6/2020 về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em; Nghị quyết số 134/2020/QH14 ngày 17/11/2020 về việc tiếp tục thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề, chất vấn trong nhiệm kỳ khoá XIV và một số nghị quyết trong nhiệm kỳ khoá XIII và Nghị quyết số 74/2022/QH15 ngày 15/11/2022 về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Theo Báo cáo, ngành Kiểm sát nhân dân đã đạt nhiều kết quả tích cực trong thực hiện các nghị quyết về giám sát.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nghị quyết về giám sát

Để triển khai hiệu quả các chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nghị quyết của Quốc hội, bảo đảm thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ của Ngành, Viện trưởng VKSND tối cao đã chỉ đạo toàn ngành Kiểm sát thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, cụ thể là: (1) Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành; (2) Tập trung chỉ đạo các biện pháp nghiệp vụ nhằm bảo đảm thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Hiến pháp, pháp luật, nhất là nhiệm vụ chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm; (3) Tăng cường công tác xây dựng, hướng dẫn thi hành pháp luật và cải cách tư pháp; (4) Đột phá về ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong Ngành là “đòn bẩy” để khắc phục hạn chế trong công tác quản lý, chỉ đạo điều hành và công tác thống kê, lưu trữ, bảo đảm khai thác, sử dụng dữ liệu hiệu quả phục vụ công tác chuyên môn; (5) Tiếp tục mở rộng hợp tác quốc tế; đổi mới công tác thi đua, khen thưởng; đẩy mạnh công tác tuyên truyền; tăng cường công tác quản lý tài chính, tài sản công.

Kết quả thực hiện Nghị quyết số 82/2019/QH14 ngày 14/6/2019

Viện kiểm sát các cấp đã quán triệt thực hiện nghiêm Chỉ thị của Đảng, Nhà nước và các nhiệm vụ theo quy định của pháp luật để phát hiện, xử lý các hành vi phạm tội liên quan đến việc quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị. Tích cực, chủ động phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền và các cơ quan tư pháp khác để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của Ngành trong công tác đấu tranh, xử lý tội phạm liên quan đến việc quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị. Qua thực hiện chức năng, nhiệm vụ, Viện kiểm sát các cấp đã ban hành 14 kiến nghị với cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng biện pháp phòng ngừa vi phạm và tội phạm trong hoạt động quản lý liên quan đến đất đai.

Kết quả thực hiện Nghị quyết số 121/2020/QH14 ngày 19/6/2020

VKSND tối cao đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành hữu quan ký ban hành Thông tư liên tịch về phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm các vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi.

VKSND các cấp đã thực hiện tốt công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc giải quyết các vụ án xâm hại trẻ em, phối hợp chặt chẽ với cơ quan điều tra ngay từ khi có tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố về vụ việc xâm hại trẻ em để kịp thời thu thập chứng cứ, bảo vệ, hỗ trợ trẻ em là nạn nhân, đẩy nhanh tiến độ giải quyết và chống bỏ lọt tội phạm; bảo đảm truy tố đúng thời hạn đạt tỷ lệ 100%, vượt 10% và truy tố bị can đúng tội danh đạt tỷ lệ 99,99%, vượt 4,99% so với chỉ tiêu của Quốc hội.

Kết quả thực hiện Nghị quyết số 134/2020/QH14 ngày 17/11/2020

Công tác thực hành quyền công tố kiểm sát các hoạt động tư pháp có nhiều kết quả tích cực, các chỉ tiêu cơ bản đều vượt so với yêu cầu trong Nghị quyết số 96 của Quốc hội. Trong đó, tỷ lệ người bị bắt, tạm giữ sau đó chuyển xử lý hình sự đạt 99%; số vụ án Viện kiểm sát truy tố đúng thời hạn đạt tỷ lệ 100% và số bị can Viện kiểm sát truy tố đúng tội danh đạt tỷ lệ 99,99%. Viện kiểm sát kịp thời phát hiện vi phạm pháp luật và đã ban hành nhiều kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm và phòng ngừa tội phạm, tỷ lệ chấp nhận đạt 98,6%; tỷ lệ kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm án hình sự được Hội đồng xét xử chấp nhận vượt so với yêu cầu trong Nghị quyết số 96 của Quốc hội.

Công tác điều tra tội phạm của Cơ quan điều tra VKSND tối cao đạt nhiều kết quả tích cực, đã phát hiện, khởi tố, điều tra nhiều vụ án được dư luận đồng tình, đánh giá cao, góp phần xây dựng hệ thống cơ quan tư pháp trong sạch, vững mạnh.

Kết quả thực hiện Nghị quyết số 74/2022/QH15 ngày 15/11/2022

Viện trưởng VKSND tối cao đã ban hành Chỉ thị về tăng cường công tác quản lý tài chính, tài sản công trong Ngành Kiểm sát nhân dân; Chỉ thị về việc tăng cường công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong ngành Kiểm sát nhân dân để toàn Ngành thực hiện; chỉ đạo tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tập trung vào việc quản lý, sử dụng các nguồn kinh phí được cấp, các dự án đầu tư công, việc quản lý, sử dụng trụ sở làm việc, nhà lưu trú công vụ, việc mua sắm trang thiết bị.

Chủ động phối hợp các cơ quan tiến hành tố tụng phát hiện, quyết liệt đấu tranh, mở rộng điều tra, khởi tố mới nhiều bị can trong nhiều vụ án tham nhũng, tiêu cực lớn, phức tạp, có tính hệ thống, có tổ chức, liên quan đến nhiều bộ, ngành, địa phương, cả trong khu vực nhà nước và ngoài nhà nước, gây bức xúc trong nhân dân. Thực hiện các biện pháp để bảo đảm thu hồi tài sản đạt hiệu quả cao, góp phần quan trọng vào kết quả chung của công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Một số khó khăn, thách thức

(1) Nhiều quy định mới của các đạo luật về tư pháp đã có hiệu lực thi hành nhưng nhận thức giữa các cơ quan tiến hành tố tụng còn chưa thống nhất; Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước với những quy định trách nhiệm rất chặt chẽ đang là thách thức lớn đối với các cơ quan tiến hành tố tụng, đặc biệt là trách nhiệm của VKSND.

(2) Thực hiện Bộ luật Tố tụng hình sự, nhiệm vụ của Viện kiểm sát tăng lên rất nhiều, xuyên suốt từ khi tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; đặc biệt, việc thực hiện quy định Kiểm sát viên phải tham gia một số hoạt động điều tra và trực tiếp điều tra đang gặp nhiều khó khăn, nhất là đối với đơn vị có địa bàn rộng, chưa có điều kiện bố trí đủ công chức, Kiểm sát viên.

(3) Trong công tác giám định, định giá còn kéo dài, có hiện tượng đùn đẩy trách nhiệm cho cơ quan chủ trì; chậm yêu cầu các cơ quan liên quan cung cấp hồ sơ, thông tin còn thiếu; một số trường hợp có biểu hiện sợ trách nhiệm, né tránh, từ chối việc giám định, định giá; kết luận giám định còn chung chung không thể hiện rõ quan điểm.

(4) Số lượng công chức có chức danh tư pháp, Kiểm sát viên các ngạch của VKSND các cấp chưa đáp ứng được yêu cầu khối lượng công việc tăng thêm; kinh phí phân bổ như hiện nay chưa bảo đảm để thực hiện nhiệm vụ của Ngành theo quy định mới của luật, nhất là nhiệm vụ chống oan, sai; chế độ, chính sách đối với đội ngũ công chức của Ngành còn nhiều hạn chế, chưa tương xứng với nhiệm vụ đặc thù của Ngành phải thực hiện.

Giải pháp thực hiện trong thời gian tới

Một là, thực hiện tốt nhiệm vụ chống oan, sai và bỏ lọt tội phạm; tập trung tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra theo Bộ luật Tố tụng hình sự, thực hiện đạt và vượt các chỉ tiêu nghiệp vụ, đặc biệt là chỉ tiêu theo yêu cầu Nghị quyết số 96 của Quốc hội, phấn đấu không để xảy ra các trường hợp đình chỉ bị can do không phạm tội, Tòa án tuyên bị cáo không phạm tội.

Tập trung giải quyết tốt các vụ án do Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo; xử lý kịp thời, nghiêm minh các vụ án hình sự nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm.

Hai là, tích cực phối hợp với các cơ quan tư pháp và cơ quan hữu quan trong xây dựng, hướng dẫn thi hành pháp luật, nhất là Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự. Tiếp tục tăng cường hướng dẫn, giải đáp khó khăn, vướng mắc trong nhận thức và áp dụng pháp luật; xây dựng các quy trình, kỹ năng nghiệp vụ nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả các khâu công tác thực hiện chức năng, nhiệm vụ của VKSND.

Ba là, tiếp tục kiện toàn, tinh gọn tổ chức bộ máy Viện kiểm sát các cấp; kiện toàn lãnh đạo VKSND tối cao; sử dụng hợp lý, hiệu quả nguồn nhân lực hiện có; luân chuyển, điều động, biệt phái Kiểm sát viên giữa Viện kiểm sát các cấp để đào tạo, rèn luyện, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Bốn là, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong đơn vị; đẩy mạnh cải cách hành chính, công vụ; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện nhiệm vụ; đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện các đề án tăng cường cơ sở vật chất, kinh phí, chế độ bảo đảm cho hoạt động của Ngành.

Một số kiến nghị, đề xuất

Viện trưởng VKSND tối cao đã kiến nghị Quốc hội một số vấn đề sau:

(1) Đề nghị chỉ đạo rà soát và kịp thời ban hành, bổ sung điều chỉnh các văn bản quy phạm pháp luật trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước, đáp ứng các yêu cầu tăng cường kỷ luật, kỷ cương, bảo đảm chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất và tạo hành lang pháp lý an toàn và điều kiện cho cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, năng động, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ nhằm xây dựng, phát triển đất nước.

(2) Tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu xây dựng chính sách xử lý tội phạm trong lĩnh vực kinh tế, tham nhũng, chức vụ, bảo đảm yêu cầu vừa nghiêm trị, vừa khoan hồng theo hướng xử lý nghiêm người chủ mưu cầm đầu, có động cơ vụ lợi để răn đe, giáo dục chung; đồng thời phân hóa, tạo điều kiện cho chủ thể sai phạm khắc phục hậu quả, giảm nhẹ cho người vi phạm do chấp hành mệnh lệnh, không vụ lợi nhằm làm tốt hơn việc thu hồi tài sản Nhà nước bị tham nhũng, thất thoát; bảo đảm hiệu quả phòng chống tội phạm, vừa có trọng tâm, trọng điểm, có răn đe, giáo dục, vừa nhân văn, thuyết phục

(3) Tăng cường sự chỉ đạo, giám sát đối với các bộ, ngành hữu quan trong việc xây dựng pháp luật, giải thích, hướng dẫn áp dụng thống nhất những quy định pháp luật còn vướng mắc trong nhận thức giữa các cơ quan, đơn vị trong thực thi pháp luật, thực hiện nhiệm vụ.

(4) Xem xét tăng số lượng Kiểm sát viên trong biên chế được giao của ngành Kiểm sát nhân dân để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, nhất là những nhiệm vụ mới được giao; có cơ chế chính sách đãi ngộ về tiền lương, phụ cấp phù hợp với tính chất lao động đặc thù của Ngành; tăng cường kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và hạ tầng công nghệ thông tin./.