Trong thời gian qua trên địa bàn huyện Bắc Hà tình hình diễn biến của tội phạm cố ý gây thương tích đang có chiều hướng gia tăng, hậu quả một số vụ đã gây ra thương tích nặng hoặc dẫn đến chết người; nguyên nhân xảy ra vụ việc có nhiều nguyên nhân khác nhau, có những vụ việc do đòi nợ, đâm thuê, chém mướn, mâu thuẫn nhỏ từ những va chạm trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, trong cả những bữa tiệc buồn, tiệc vui, gây thương tích cho cả những người ruột thịt trong gia đình, tội phạm xảy ra hàng ngày từ các xã đặc biệt khó khăn, dân trí thấp cũng như nơi thị thành phát triển, có nhận thức dân trí cao, nhiều vụ có số người tham gia gây thương tích đông, cũng có vụ đối tượng gây thương tích là phụ nữ, trẻ em.

Trong năm 2018 và quý I năm 2019, trên địa bàn toàn huyện Bắc Hà, xảy ra 10 vụ, đã khởi tố 06 vụ, 09 bị can, trong đó nổi lên là các vụ cố ý gây thương tích gây hậu quả chết người. Điển hình:

Vụ thứ nhất: Khoảng 17 giờ 15  phút ngày 27/6/2018  Triệu A S sinh năm 1979 và vợ là Triệu Thị T sinh năm 1977 cùng trú tại thôn N, huyện Bắc Hà xảy ra mâu thuẫn, xô xát trên đường đi từ ruộng của gia đình về nhà, do tức giận nên T đã cầm 01 đoạn vầu khô dài 2m vụt liên tiếp vào người S, rồi bỏ chạy. Hậu quả S đã tử vong.

Vụ thứ 2:  Khoảng 22 giờ ngày 05/01/2019, tại gia đình Vàng Seo Ch sinh năm 1980 trú tại thôn P, xã Bản Phố, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai sau khi ăn cơm uống rượu, do xảy ra mâu thuẫn với anh trai là Vàng Seo S sinh năm 1976, (Ch bị S nghi lấy 100 ngàn đồng) nên đã tức giận xuống bếp lấy 01 con dao nhọn dài khoảng 20cm rồi đâm S nhiều nhát vào ngực, hậu quả là S tử vong trên đường đi cấp cứu.

Vụ thứ 3:  Ngày 28/01/2019, Giàng Seo L sinh năm 1979 trú tại thôn S, xã Thải Giàng Phố, huyện Bắc Hà đi lấy tiền trợ cấp hộ nghèo tại UBND xã  cho gia đình và lấy hộ tiền trợ  cấp khuyết tật 300,000 đồng cho em trai là Ma Seo S bị mù bẩm sinh. L gọi S đến lấy tiền, S nghĩ rằng L đã ăn bớt số tiền trợ cấp của mình, nên đã cầm dao tới nhà L đòi tiền, L bảo đã đưa đủ tiền trợ cấp cho S rồi, hai bên lời qua tiếng lại, sau đó S về nhà lấy một con dao phay, L đi ra đống củi ở phía bên cạnh nhà lấy một cành củi dài 1,22m đi về phía nhà S. Khi L và S gặp nhau, S dùng hai tay cầm dao chém loạn xạ về phía trước, thấy vậy L cầm gậy giơ lên vụt từ trên xuống vào vùng thái dương trái và vụt nhiều phát vào người S, S được đưa đi cấp cứu, sau 2 ngày S đã tử vong. Các vụ việc xảy ra đã được các cơ quan tiến hành tố tụng khởi tố, truy tố xét xử đúng người đúng tội.

            Một phiên tòa xét xử vụ Cố ý gây thương tích xảy ra ngày 08/7/2018 trên địa bàn huyện Bắc Hà

Điều đáng nói ở đây các vụ cố ý gây thương tích chủ yếu nguyên nhân xuất phát từ những mâu thuẫn nhỏ, qua bữa ăn uống chén rượu, hoặc sự hiểu lầm ăn bớt tiền trợ cấp,…. Các vụ cố ý gây thương tích thường sử dụng hung khí nguy hiểm, để tước đoạt đi mạng sống của những người thân thích máu mủ trong gia đình.

Từ những vụ việc xảy ra trên đây, cần phải tìm ra nhưng nguyên nhân và giải pháp kịp thời nhằm chấn áp, đấu tranh và đặc biệt phòng chống loại tội phạm này trên địa bàn huyện Bắc Hà:

Nguyên nhân khách quan

Thứ nhất, nguyên nhân về kinh tế, xã hội. Do nền kinh tế của huyện phát triển, thu nhập tăng lên, đời sống nhân dân được cải thiện, tuy nhiên cũng kéo theo nhiều hệ lụy, đó là sự thay đổi của cuộc sống với quan niệm đồng tiền là trên hết, sự suy thoái, xuống cấp về đạo đức làm cho nhiều người bất chấp thủ đoạn kể cả những hành vi vi phạm pháp luật, như cờ bạc, nghiện hút, mại dâm ngày càng gia tăng, mà hậu quả  dễ xảy ra xô xát dẫn đến hành vi phạm tội cố ý gây thương tích, có những vụ hậu quả để lại nặng nề hoặc tước đoạt mạng sống của người khác.

Thứ hai, về quản lý xã hội và giáo dục. Việc tuần tra, kiểm soát của các lực lượng chức năng chưa được thường xuyên, để ngăn chặn giải quyết các vụ xung đột, ẩu đả, đánh nhau, công tác quản lý văn hóa tư tưởng còn buông lỏng,các trào lưu văn hóa nước ngoài du nhập và phát triển nhanh chóng, băng đĩa bạo lực, sách, truyện có nội dung có nội dung đánh đấm, kiếm hiệp đã tác động mạnh đến tư tưởng bạo lực và mâu thuẫn xảy ra đều giải quyết bằng bạo lực.

Với các nhà trường chưa thực sự đưa vào việc dạy kỹ năng sống cho học sinh là môn học bắt buộc, việc giảng dạy  những kiến thức đạo đức làm người cho các em học sinh về nhân cách còn sơ sài, hình thức, đùn đẩy trách nhiệm giữa gia đình và nhà trường cũng tạo cho các em tâm lý chán nản, lệch chuẩn, chán học tụ tập ăn chơi,...

Với môi trường giáo dục của gia đình: gia đình là tế bào của xã hội, là nơi hình thành các chuẩn mực đạo đức, là nơi kiến tạo cho mỗi cá nhân phát triển, ở thế hệ đi trước sống gương mẫu chan hòa, yêu thương lẫn nhau, sống chuẩn mực, con cái sẽ hình thành những nhân cách tích cực . Tuy nhiên, hiện nay, việc chạy theo lối sống của cơ chế thị trường đã khiến cho thời gian dành cho  gia đình ít đi, cha mẹ bất hòa, ly hôn, không quan tâm đến con cái, mà chỉ bận làm ăn kiếm tiền, việc giáo dục trong gia đình không được chú trọng , mặt khác con cái được nuông chiều và tiếp xúc với đồng tiền quá sớm đã hình thành những nhân cách xấu, … Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý của con cái, nảy sinh suy nghĩ tiêu cực, bất cần và có những hành vi côn đồ, trái pháp luật.

Thứ ba, về công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật: Mặc dù có nhiều cố gắng song công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật còn có những hạn chế nhất định, còn hình thức, đơn điệu, chưa sát thực, một số xã giao thông, kinh tế đặc biệt khó khăn, trình độ văn hóa của người dân còn thấp không biết tiếng phổ thông, đội ngũ làm công tác pháp luật còn yếu và thiếu chưa đáp ứng được nhu cầu.

Nguyên nhân chủ quan 

Một, do không giải quyết được những mâu thuẫn: Trong cuộc sống hàng ngày, giữa hàng xóm và trong gia đình, không tránh khỏi những va chạm, mâu thuẫn. Khi không giải quyết được thông qua việc trao đổi, thông cảm cho nhau mà để sự ích kỷ, sĩ diện bộc phát sẽ xảy ra xung đột, đâm chém có tính chất côn đồ để giải quyết mâu thuẫn dẫn đến việc phạm tội.

Hai, do bản thân người phạm tội: Những người phạm tội thường do bột phát không làm chủ được bản thân, nóng giận không kiềm chế , bị lệch lạc về nhân cách, khiếm khuyết về gia đình , thiếu hiểu biết, hiếu thắng, uy hiếp mọi người nên dù mâu thuẫn nhỏ xảy ra cũng xuất hiện tranh chấp xô xát.

Ba, do thói quen sử dụng rượu bia trong hội họp, lễ tết, tiệc vui, tiệc buồn và sinh hoạt đời thường, phần lớn các vụ cố ý gây thương tích xảy ra trên địa bàn trong thời gian qua nguyên nhân là do có sử dụng rượu, bia và chất kích thích khác dẫn tới việc không làm chủ bản thân, tinh thần, ý chí nằm ngoài tầm kiểm soát, không tỉnh táo, dễ  bị kích động dẫn đến việc phạm tội.

Những giải pháp đấu tranh, phòng ngừa làm giảm tội phạm cố ý gây thương tích trên địa bàn

Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, các ban ngành đoàn thể quan tâm đến công tác tuyên truyền, thông qua việc tổ chức các buổi sinh hoạt, giao lưu, đối thoại, các cuộc thi, tổ chức các buổi tuyên truyền thường xuyên, trong đó có chuyên đề về tội cố ý gây thương tích.

Các nhà trường cần quan tâm hơn nữa đến việc giáo dục nhân cách con người, đặc biệt thanh thiếu niên, tăng cường hướng dẫn kỹ năng sống cả trong và ngoài giờ học, giáo dục kiến thức pháp luật phổ thông lẫn kỹ năng sống tạo hành trang cho các em bước vào đời, tránh xa cám dỗ, tệ nạn xã hội, kết hợp chặt chẽ với gia đình giáo dục học sinh, các thầy cô, cũng như cha mẹ mỗi người là một tấm gương sáng cho con trẻ học tập

Tăng cường công tác quản lý xã hội ở địa phương, cần phải được các cấp chính quyền huyện đặc biệt quan tâm, chỉ đạo đôn đốc chính quyền cấp xã, các cơ quan đoàn thể tuyên truyền quán triệt sâu rộng tới các làng bản, đối với những cá nhân như trưởng thôn, trưởng bản là những người có uy tín có tiếng nói trong cộng đồng dân cư, có các tổ tự quản, tổ hòa giải, tổ an ninh hoạt động có hiệu quả để ngăn chặn những nguyên nhân sâu xa dẫn đến những cuộc cãi, chửi đánh nhau.

Ngành văn hóa tư tưởng cần có các quy định quản lý chặt chẽ việc mua bán, trao đổi băng đĩa bạo lực, các sách truyện có nội dung kiếm hiệp, đánh đấm, hạn chế lứa tuổi, đối tượng được mua bán, trao đổi, kiểm sát chặt chẽ giờ mở đóng cửa của các quán internet.

Đối với việc sử dụng rượu, bia, cần ban hành các quy định về việc sử dụng rượu, bia trong các cuộc hội họp, lễ tết, tiệc tùng… Việc uống rượu, bia quá mức, bất cứ thời gian địa điểm nào đều ảnh hưởng đến nhiều hoạt động và nảy sinh nhiều tệ nạn xã hội, dẫn đến các xô xát, đánh nhau.

Đối với các cơ quan tư pháp, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án tiếp tục phối hợp triển khai xét xử lưu động nhiều hơn nữa tại UBND các xã, thị trấn nơi xảy ra các vụ gây thương tích, xét xử nghiêm minh, đúng người, đúng tội, mang tính răn đe và phòng ngừa.

Kim Dung - Văn Trường/VKSND tỉnh Lào Cai

(kiemsat.vn)