rong quá trình thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, Viện kiểm sát nhân dân các cấp đã có nhiều đổi mới trong hoạt động nghiệp vụ. Viện kiểm sát đã chủ động phối hợp với các cơ quan nhà nước nắm chắc tình hình vi phạm và tội phạm, quản lý tình hình thông tin về tội phạm để chủ động đề xuất với cấp uỷ Đảng và chính quyền trong công tác quản lý...
Một số đổi mới của Viện kiểm sát trong quá trình thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra
Trong quá trình thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, Viện kiểm sát nhân dân các cấp đã có nhiều đổi mới trong hoạt động nghiệp vụ. Viện kiểm sát đã chủ động phối hợp với các cơ quan nhà nước nắm chắc tình hình vi phạm và tội phạm, quản lý tình hình thông tin về tội phạm để chủ động đề xuất với cấp uỷ Đảng và chính quyền trong công tác quản lý. Mặt khác, thông qua công tác nắm vững tình hình vi phạm và tội phạm, Viện kiểm sát đã kịp thời nắm chắc việc phân loại, xử lý thông tin vi phạm và tội phạm của Cơ quan điều tra, từ đó có biện pháp nhằm hạn chế việc khởi tố oan, sai hoặc bỏ lọt tội phạm. Viện kiểm sát đã yêu cầu Cơ quan điều tra khởi tố nhiều vụ án hoặc tự mình khởi tố vụ án, khởi tố bị can và yêu cầu điều tra. Công tác kiểm sát việc khởi tố nhìn chung được chú ý chặt chẽ. Các Viện kiểm sát đã cố gắng kiểm sát điều tra từ đầu, nhất là đối với các vụ án trọng điểm, phức tạp, do đó việc khởi tố, điều tra, truy tố các vụ án này nhìn chung đảm bảo chất lượng và thời hạn tố tụng cũng như các thủ tục do Bộ luật tố tụng hình sự qui định. Nhận thức rõ mục đích yêu cầu của công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra vụ án hình sự không chỉ nhằm bảo đảm việc truy tố tội phạm và người phạm tội có căn cứ và hợp pháp mà còn bảo đảm việc điều tra của các Cơ quan điều tra được thực hiện đúng qui định của pháp luật nên trong công tác kiểm sát điều tra, các Viện kiểm sát đã chú trọng theo dõi và tập hợp các vi phạm pháp luật của Cơ quan điều tra để sau đó kiến nghị khắc phục. Hầu hết các kiến nghị của Viện kiểm sát đều được Cơ quan điều tra tiếp thu sửa chữa. Trong quá trình kiểm sát các hoạt động tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân các cấp đã ban hành 1.326 kiến nghị đối với hoạt động điều tra của Cơ quan điều tra (năm 2005: 415 bản kiến nghị; năm 2006: 475 bản kiến nghị; năm 2007: 436 bản kiến nghị). Nhiều Viện kiểm sát địa phương sau khi tập hợp các vi phạm và nguyên nhân của vi phạm và tội phạm đã tham mưu cho cấp uỷ và chính quyền mở những hội nghị rút kinh nghiệm ở địa phương nhằm phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật. Bên cạnh việc chú trọng thực hiện tốt công tác thực hành quyền công tố nhằm giải quyết các vụ án theo đúng qui định của pháp luật, Viện kiểm sát các cấp đã rất coi trọng việc tìm ra những nguyên nhân và điều kiện phạm tội để kiến nghị với các cơ quan hữu quan áp dụng biện pháp khắc phục, trong đó Vụ 1C thông qua giải quyết 02 vụ án Trần Hữu Thuỷ và Cao Thị Lan cùng đồng bọn phạm tội về ma tuý đã tham mưu giúp Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành Kiến nghị số 1888/VKSTC-V1C ngày 05/6/2007 gửi Bộ trưởng Bộ Công an V/v xử lý và phòng ngừa vi phạm pháp luật trong công tác quản lý vũ khí và quản lý cán bộ.
Viện kiểm sát các cấp đã đạt được những thành tích nêu trên trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự là do các nguyên nhân cơ bản sau:
- Viện kiểm sát các cấp mà cụ thể là các Kiểm sát viên, cán bộ trực tiếp làm nhiệm vụ thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra các vụ án hình sự trong giai đoạn điều tra đã có nhận thức khá đầy đủ vai trò, vị trí của công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp ở giai đoạn điều tra trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành, bám sát yêu cầu nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước trong mỗi thời kỳ và nhiệm vụ chính trị của địa phương nên đã có kế hoạch sắp xếp, sử dụng cán bộ phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ. Viện kiểm sát các cấp đã chú trọng công tác tổ chức bộ máy để thực hiện công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra. Viện kiểm sát cấp huyện đã bố trí cán bộ chuyên trách làm nhiệm vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự, ở các Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh có Phòng thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, bảo đảm tính chuyên sâu trong hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra đối với từng loại án cụ thể. Viện kiểm sát nhân dân tối cao cũng có các Vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra đối với từng loại án. Cùng với việc làm tốt chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát việc điều tra các vụ án hình sự, các Vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra đã chú trọng đúc rút kinh nghiệm trong hoạt động nghiệp vụ để kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc về nhận thức pháp luật cũng như trong việc tiến hành các hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động điều tra góp phần bảo đảm công tác hướng dẫn chỉ đạo nghiệp vụ chuyên sâu tới từng lĩnh vực giải quyết án. Điển hình là Vụ 1C, thông qua công tác hướng dẫn, chỉ đạo đối với Viện kiểm sát địa phương đã phát hiện các đơn vị có nhiều sáng kiến, bài học và kinh nghiệm tốt trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra và kiểm sát xét xử sơ thẩm án ma tuý nhưng chưa được nhận rộng, phổ biến tới toàn ngành, trong khi công tác này còn có nhiều khó khăn, vướng mắc cần được kịp thời tháo gỡ nên năm 2007, Vụ 1C đã tham mưu với Lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổ chức hội thảo toàn quốc Tổng hợp kinh nghiệm trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra và kiểm sát xét xử sơ thẩm các vụ án ma tuý. Qua hội thảo này những kinh nghiệm hay, cách làm tốt không chỉ dừng lại ở VKSND cấp tỉnh mà đã được triển khai sâu rộng tới Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện. Vì vậy, hội thảo đã được đánh giá cao của Lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao, các đại biểu trong và ngoài ngành Kiểm sát.
- Để hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự trong giai đoạn điều tra đạt chất lượng, hiệu quả cao đòi hỏi Kiểm sát viên làm công tác này không những phải nắm vững pháp luật hình sự, pháp luật tố tụng hình sự và các ngành luật khác có liên quan mà còn phải nắm vững các qui định hướng dẫn về nghiệp vụ của ngành. Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã tích cực phối hợp với các cơ quan tư pháp Trung ương xây dựng các văn bản hướng dẫn liên ngành. Việc ban hành những văn bản hướng dẫn nghiệp vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra đã được Lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao quan tâm, chỉ đạo sát sao và ban hành Qui chế thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc điều tra các vụ án hình sự, trong đó qui định khá đầy đủ những hoạt động nghiệp vụ cần thiết mà Kiểm sát viên thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra phải tiến hành, mối quan hệ giữa Viện trưởng với các Kiểm sát viên, giữa các khâu công tác nghiệp vụ với nhau v.v... Đặc biệt, ngành Kiểm sát đã xây dựng nhiều chuyên đề nghiệp vụ về những vấn đề nổi cộm trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra để tập hợp kinh nghiệm, đúc rút những bài học và quán triệt trong toàn ngành như: Chuyên đề Nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự nhằm hạn chế các vụ án đình chỉ điều tra do không phạm tội; chuyên đề Nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra nhằm hạn chế tình trạng trả hồ sơ để điều tra bổ sung giữa các cơ quan tiến hành tố tụng hình sự; chuyên đề Nâng cao chất lượng công tác kiểm sát xét xử các vụ án hình sự để hạn chế tình trạng Toà án tuyên bị cáo không phạm tội v.v... Đây là một trong những hoạt động cần thiết góp phần nâng cao chất lượng hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong việc điều tra vụ án hình sự.
- Trong thời gian qua, các cơ quan tư pháp Trung ương và địa phương đã xây dựng được mối quan hệ phối hợp chặt chẽ giữa Viện kiểm sát với các Cơ quan điều tra trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, đảm bảo việc áp dụng pháp luật nhanh chóng, kịp thời đúng đắn trong nhiều lĩnh vực, không chỉ trong lĩnh vực giải quyết các vụ án cụ thể mà còn cả trong các lĩnh vực khác như phân loại, xử lý tin báo, tố giác về tội phạm, phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật. Mối quan hệ này luôn được kiểm nghiệm và bổ sung hoàn thiện trên cơ sở pháp luật, bảo đảm việc giải quyết án hình sự đúng pháp luật. Những vướng mắc về nhận thức pháp luật được nhanh chóng kết luận trên cơ sở nhiệm vụ, quyền hạn giữa hai bên, do vậy bảo đảm tính thống nhất cao trong giải quyết án.
Trên cơ sở quyết định về bộ máy làm việc của Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn và điều kiện địa lý, dân số, khối lượng công việc cụ thể của từng Viện kiểm sát địa phương, Viện kiểm sát tối cao đã quyết định cơ cấu, bộ máy làm việc của các đơn vị nghiệp vụ Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Tổ chức bộ máy mới được triển khai thực hiện trong toàn ngành và đi vào hoạt động ổn định, đáp ứng được yêu cầu của Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị là tập trung tăng cường cho công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp.
- Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành trong ngành được tăng cường kịp thời. Ngay sau khi Nghị quyết số 08-NQ/TW và Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị được ban hành, căn cứ vào chương trình trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới của Ban chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương, Ban cán sự Đảng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã đề ra kế hoạch, nhiệm vụ cụ thể cho toàn ngành nhằm nghiên cứu, quán triệt và triển khai thực hiện nghị quyết. Thông qua việc quán triệt Nghị quyết 08-NQ/TW và Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị, từng đơn vị trực thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân địa phương liên hệ tình hình thực tế của đơn vị, địa phương mình để xây dựng kế hoạch công tác và đề ra các biện pháp cụ thể nhằm chấn chỉnh và nâng cao hiệu quả, chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp. Công tác kiểm tra, quản lý, hướng dẫn nghiệp vụ đối với các Viện kiểm sát địa phương cũng được tăng cường hơn.
Anh Phương