Rút kinh nghiệm vi phạm phần bồi thường thiệt hại tài sản trong vụ án vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ

Vừa qua, VKSND tỉnh Nghệ An ban hành thông báo rút kinh nghiệm vụ án “Vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ” bị cấp phúc thẩm hủy một phần bản án sơ thẩm về phần bồi thường thiệt hại tài sản để điều tra, xét xử lại. Trang tin điện tử VKSND tối cao trích đăng để bạn đọc tham khảo:..

Rút kinh nghiệm vi phạm phần bồi thường thiệt hại tài sản trong vụ án vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ

Tóm tắt nội dung và quá trình giải quyết vụ án:

Khoảng 10 giờ ngày 45 phút ngày 21/7/2013, Hoàng Văn Quảng có giấy phép lái xe ô tô, điều khiển xe ô tô biển kiểm soát 37H-7178 do ông Lê Viết Thủy làm chủ xe, đi theo hướng Vinh - Hà Nội. Khi đến km 435 + 600m Quốc lộ 1A thuộc địa bàn xã Diễn An, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An do không làm chủ tốc độ, điều khiển xe không giữ khoảng cách an toàn với xe chạy liền trước xe mình, nên xe ô tô biển kiểm soát 37H-7178 đã đâm vào đuôi xe ô tô biển kiểm soát 31H-0441 do anh Nguyễn Trường Sơn điều khiển, tiếp tục đẩy xe ô tô biển kiểm soát 31H-0441 đâm vào đuôi xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066 do anh Cao Cự Trí điều khiển, rồi đâm vào đuôi xe ô tô biển kiểm soát 37C-03126 do anh Nguyễn Hữu Huy điều khiển. Hậu quả: Xe ô tô biển kiểm soát 31H-0441 và xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066 bị hư hỏng nặng; chị Phan Thị Hương Giang (vợ anh Sơn) ngồi trong xe ô tô biển kiểm soát 31H-0441 bị gãy tay phải, phải điều trị mổ đóng đinh tại Bệnh viện Việt Đức, Hà Nội.

Theo Biên bản định giá tài sản ngày 29/8/2013 của Hội đồng định giá tài sán Ủy ban nhân dân huyện Diễn Châu xác định: Xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066 thiệt hại 203.972.000 đồng; xe ô tô Biển kiểm soát 31H-0441 thiệt hại 107.929.000 đồng; Tổng thiệt hại của 2 xe là 311.721.000 đồng.

Ngày 06/5/2014 Hội đồng định giá tài sản Ủy ban nhân dân huyện Diễn Châu tiến hành định giá lại: Xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066 thiệt hại 145.483.000 đồng; xe ô tô biển kiểm soát 31H-0441 thiệt hại 74.800.000 đồng; tổng thiệt hại của 2 xe là 220.283.000 đồng.

Với hành vi phạm tội nêu trên, Bản án số 63/2014/HS-ST ngày 27/6/2014, Bản án số 63/2014/HSST ngày 27/6/2014 của TAND huyện Diễn Châu quyết định: Tuyên bố bị cáo Hoàng Văn Quảng phạm tội “Vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ”; áp dụng khoản 1 Điều 202, điểm b,p khoản 1, khoản 2 Điều 46, Điều 60 Bộ luật hình sự xử phạt bị cáo Hoàng Văn Quảng 12 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách là 24 tháng.

Về dân sự: Bản án sơ thẩm căn cứ vào biên bản định giá tài sản ngày 06/5/2014 buộc:

1. Ông Lê Viết Thủy chủ xe ô tô biển kiểm soát 37H-7178 bồi thường cho chị Phan Thị Hương Giang 20.959.000 đồng.

2. Buộc ông Lê Viết Thủy bồi thường cho ông Cao Cự Trị 145.483.000 đồng tiền sửa chữa xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066 (chuyển quyền thụ hưởng số tiền trên cho tổng công ty cổ phần bảo hiểm BIDV thuộc Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam).

3. Buộc ông Lê Viết Thủy bồi thường cho ông Nguyễn Trương Sơn 74.800.000 đồng tiền sửa chữa xe ô tô biển kiểm soát 31H-0441.

Sau khi xét xư sơ thẩm, ngày 10/7/2014 ông Cao Cự Trị là chủ xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066 (cấp sơ thẩm xác định tư cách tham gia tố tụng là nguyên đơn dân sự) làm đơn kháng cáo với nội dung: Yêu cầu buộc bên gây thiệt hại bồi thường thiệt hại cho Tổng công ty Bảo hiểm BIDV số tiền 268.390.000 đồng mà Công ty Bảo hiểm BIDV đã bồi thường cho xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066.

Ngày 10/7/2014, Tổng công ty Bảo hiểm BIDV (cấp sơ thẩm xác định tư cách tham gia tố tụng là người thụ hưởng) kháng cáo yêu cầu buộc lái xe và chủ xe phải bồi thường cho Công ty số tiền 268.390.000 đồng mà Công ty Bảo hiểm BIDV đã bồi thường cho xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066 của ông Cao Cự Trị.

Ngày 30/7/2014, Tổng công ty Bảo hiểm BIDV kháng cáo bổ sung đề nghị Tòa án cấp phúc thẩm tuyên bác phần trách nhiệm dân sự của Bản án sơ thẩm đối với ông Cao Cự Trị chủ xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066, chuyển sang tuyên bồi thường cho Tổng công ty BIDV đã được chuyển quyền thụ hưởng thu đòi bồi thường.

Ngày 14/7/2014, anh Nguyễn Trường Sơn (cấp sơ thẩm xác định là nguyên đơn dân sự) kháng cáo đề nghị cấp phúc thẩm buộc bên gây tai nạn phải bồi thường thiệt hại tài sản theo đúng biên bản định giá lần 1 của Hội đồng định giá Ủy ban nhân dân huyện Diễn Châu đề ngày 29/8/2013.

Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện VKSND tỉnh Nghệ An phát biểu quan điểm giải quyết nội dung kháng cáo của các bị hại, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Căn cứ để xem xét, giải quyết phần thiệt hại tài sản chưa được cấp cơ sở thu thập đầy đủ, đúng trình tự thủ tục nên đề nghị Hội đồng xét xử phúc thẩm hủy một phần bản án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại theo thủ tục chung.

Bản án hình sự phúc thẩm số 234 ngày 29/12/2014 của Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An đã áp dụng khoản 1 Điều 250 Bô luật tố tụng hình sự tuyên hủy một phần Bản án sơ thẩm về phần bồi thường thiệt hại tài sản, giao hồ sơ cho VKSND huyện Diễn Châu để điều tra, xét xử lại theo thủ tục chung.

Những vấn đề cần rút kinh nghiệm:

Về trình tự, thủ tục thu thập chứng cứ:

Đây là vụ án vi phạm quy định về điều khiển giao thông đường bộ không gây hậu quả về sức khỏe, tính mạng nhưng gây thiệt hại nghiêm trọng về tài sản. Do đó, căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự là việc xác định thiệt hại tài sản do vi phạm quy định giao thông đường bộ gây ra. Trong vụ án này, thủ tục trưng cầu giám định và các tài liệu liên quan đảm bảo cho việc định giá chưa được thực hiện đầy đủ, đúng quy trình như: Biên bản khám nghiệm phương tiện xe ô tô biển kiểm soát 31H-0441 có 13 mục dấu vết bị hư, hỏng nhưng Quyết định trưng cầu giám định của Cơ quan điều tra không đầy đủ, đúng các hạng mục; tài liệu cung cấp không có phiếu báo giá sửa chữa của Công ty Toyota đối với xe ô tô biển kiểm soát 31H-0441, chỉ cung cấp phiếu báo giá đối với xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066 nhưng lại không có dấu xác nhận của Công ty nhưng Hội đồng định giá vẫn tiến hành giám định.

Mặc dù hồ sơ trưng cầu định giá có thiếu sót nhưng ngày 29/8/2013, Hội đồng định giá tài sản Ủy ban nhân dân huyện Diễn Châu đã xác định xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066 thiệt hại 203.792.000 đồng, xe ô tô biển kiểm soát 31H-0441 thiệt hại 107.929.000 đồng, tổng thiệt hại 2 xe là 311.721.000 đồng.

Đến ngày 06/5/2014, Hội đồng định giá tài sản huyện Diễn Châu định giá lại thiệt hại của hai xe ô tô: Biển kiểm soát 30V-1066 và biển kiểm soát 31H-0441 cũng căn cứ vào Quyết định trưng cầu giám định số 103 ngày 29/8/2013, cùng một thành phần hội đồng định giá ngày 29/8/2013 đã xác định xe ô tô biển kiểm soát 30V-1066 thiệt hại là 145.385.000 đồng, xe ô tô Biển kiểm soát 31H-0441 thiệt hại 74.800.000 đồng. Tổng thiệt hại 2 xe là 220.283.000 đồng.

Việc Hội đồng định giá tiến hành định giá lại vừa không đúng về nội dung định giá thiệt hại tài sản vừa không đúng về trình tự thủ tục cũng như thẩm quyền định giá lại. Quá trình xác minh tại cấp phúc thẩm, Hội đồng định giá UBND huyện Diễn Châu cho rằng việc Hội đồng định giá tài sản tự tiến hành định giá lại là vi có đơn khiếu nại của chủ phương tiện gây tai nạn là ông Lê Viết Thủy ngày 8/5/2014. Nhưng trước đó ngày 06/5/2014 Hội đồng định giá tài sản đã tiến hành định giá lại trước khi có khiếu nại, mặt khác nếu có khiếu nại thì việc định giá lại là thuộc thẩm quyền của Hội đồng định giá cấp trên trực tiếp. Do đó Biên bản định giá ngày 06/5/2014 không có giá trị pháp lý dùng làm chứng cứ để buộc bồi thường thiệt hại tài sản. Tuy nhiên Tòa án cấp sơ thẩm vẫn căn cứ vào biên bản định giá tài sản này để buộc bị đơn dân sự bồi thường cho ông Cao Cự Trị sau đó chuyển quyền thụ hưởng cho Tổng công ty Bảo hiểm BIDV và ông Nguyễn Trường Sơn là sai lầm về nhận thức pháp lý làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự, đã vi phạm khoản 1 Điều 21 Nghị định số 26/2005/NĐ-CP ngày 02/03/2005 của Chính phủ quy định “Việc định giá lại một phần hoặc toàn bộ tài sản được tiến hành theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng khi có nghi ngờ về kết quả giám định hoặc có mâu thuẫn giữa các kết luận giám định về giá của tài sản cần định giá; việc định giá lại phải do Hội đồng định giá tài sản cấp trên trực tiếp thực hiện”

Về tố tụng: Xác định tư cách những người tham gia tố tụng trong vụ án có vi phạm: Bản án sơ thẩm xác định các bị hại ông Cao Cự Trị, ông Nguyễn Trường Sơn là nguyên đơn dân sự, người có quyền và nghĩa vụ liên quan Tổng công ty Bảo hiểm BIDV là người thụ hưởng là không căn cứ vào quy định của Bộ luật tố tụng hình sự để xác định đúng tư cách tham gia tố tụng làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ.

Như vậy trong vụ án này, cấp sơ thẩm vừa vi phạm về xác định tư cách tham gia tố tụng của các đương sự, vừa vi phạm về trình tự thủ tục thu thập chứng cứ để làm căn cứ quyết định trách nhiệm dân sự đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự. Với lý do nêu trên Hội đồng xét xử phúc thẩm đã quyết định hủy một phần Bản án sơ thẩm về phần bồi thường thiệt hại tài sản để điều tra, xét xử lại.

T.T