Nội dung vụ án

Ngày 29/3/2010, ông Lê Quốc K rào lại đường đi tại Tổ dân phố số 5, thị trấn E, huyện E, tỉnh Đ nên các hộ gia đình gồm: Ông Roãn Văn Đ, ông Roãn Văn G, ông Roãn Văn T, ông Roãn Văn Th, bà Trần Thị R và bà Lê Thị L khiếu nại đến UBND huyện E.

Ngày 07/9/2020, UBND huyện E ban hành Quyết định số 2895/QĐ-UBND (Quyết định số 2895) về việc giải quyết tranh chấp đường đi với nội dung: Công nhận diện tích 931m2 đất đường đi tại Tổ dân phố số 5, thị trấn E, huyện E là đất đường đi chung của cộng đồng dân cư và yêu cầu ông Lê Quốc K giao nộp 04 Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Giấy CNQSD đất) số P053541, P053542, P053540, P053543, đều cấp ngày 12/10/2000 mang tên các hộ ông Lê Quốc K, ông Phạm Quốc V, ông Hoàng Trọng P và bà Hoàng Thị M; đồng thời, buộc phải tháo dỡ hàng rào dây thép gai và các công trình khác mà ông K xây dựng trên đoạn đường này để trả lại nguyên trạng con đường đi chung, ngoài ra còn đề nghị Huyện ủy huyện E chỉ đạo kiểm điểm ông Lê Quốc K với tư cách là Đảng viên.

Sau khi nhận Quyết định số 2895, ông K đã khiếu nại đến UBND huyện E và UBND huyện E đã ban hành Quyết định số 3754/QĐ-UBND ngày 14/12/2010 (Quyết định số 3754) với nội dung: Bác toàn bộ nội dung khiếu nại của ông Lê Quốc K, yêu cầu ông K phải chấp hành Quyết định số 2895. Do đó, ông Lê Quốc K yêu cầu Tòa án giải quyết hủy Quyết định số 2895 ngày 07/9/2010 của UBND huyện E.

Quá trình giải quyết vụ án

Xét xử lần 1

Bản án hành chính sơ thẩm số 05/2011/HC-ST ngày 24/11/2011 của Tòa án nhân dân (TAND) huyện E, tỉnh Đ đã quyết định chấp nhận đơn khởi kiện của ông Lê Quốc K, hủy Quyết định số 2895 của UBND huyện E.

Ngày 05/12/2011, bà Lê Thị L, ông Roãn Văn G, ông Roãn Văn T, ông Roãn Văn Th, bà Trần Thị R, ông Roãn Văn Đ có đơn kháng cáo toàn bộ Bản án sơ thẩm, đề nghị Tòa án phúc thẩm xem xét giải quyết.

Bản án hành chính phúc thẩm số 07/2012/HC-PT ngày 28/5/2012 của TAND tỉnh Đ đã quyết định: Chấp nhận yêu cầu kháng cáo của những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan, gồm: Ông Roãn Văn Đ, ông Roãn Văn G, ông Roãn Văn T, ông Roãn Văn Th, bà Trần Thị R và bà Lê Thị L; hủy Bản án sơ thẩm số 05/2011/HC-ST ngày 24/11/2011 của TAND huyện E để xét xử lại.

Xét xử lần 2

Bản án hành chính sơ thẩm số 03/2013/HC-ST ngày 06/9/2013 quyết định: Bác toàn bộ yêu cầu của người khởi kiện là ông Lê Quốc K và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là bà Roãn Thị N về yêu cầu hủy toàn bộ Quyết định số 2895 của UBND huyện E. Ngày 11/9/2013, ông Lê Quốc K kháng cáo toàn bộ Bản án hành chính sơ thẩm số 03/2013/HC-ST ngày 06/9/2013 của TAND huyện E nêu trên.

Bản án hành chính phúc thẩm số 02/2014/HC-PT ngày 09/01/2014 của TAND tỉnh Đ quyết định: Chấp nhận đơn kháng cáo của ông Lê Quốc K, sửa bản án sơ thẩm, hủy Quyết định số 2895 của UBND huyện E.

Ngày 23/9/2016, TAND cấp cao tại Đà Nẵng ban hành Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 06/2016/KN-HC đối với Bản án hành chính phúc thẩm số 02/2014/HC-PT ngày 09/01/2014 của TAND tỉnh Đ.

Quyết định Giám đốc thẩm số 06/2017/HC-GĐT ngày 21/8/2017 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng quyết định: Hủy Bản án hành chính phúc thẩm số 02/2014/HC-PT ngày 09/01/2014 của TAND tỉnh Đ, giao hồ sơ vụ án về TAND tỉnh Đ giải quyết theo thủ tục phúc thẩm.

Xét xử lần 3

Bản án hành chính phúc thẩm số 06/2019/HC-PT ngày 01/8/2019 của TAND tỉnh Đ về "Kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai" quyết định chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Lê Quốc K, hủy toàn bộ Quyết định số 2895 của Chủ tịch UBND huyện E, tỉnh Đ.

Ngày 18/9/2019, bà Lê Thị L đề nghị VKSND cấp cao tại Đà Nẵng xem xét theo trình tự giám đốc thẩm, hủy Bản án hành chính phúc thẩm số 06/2019/HC-PT ngày 01/8/2019 của TAND tỉnh Đ.

Ngày 12/11/2019, VKSND cấp cao tại Đà Nẵng ban hành kháng nghị số 98/QĐ-VC2-HC đề nghị Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Đà Nẵng xét xử giám đốc thẩm theo hướng bác yêu cầu khởi kiện của ông Lê Quốc K, giữ nguyên Quyết định số 2895 của UBND huyện E.

Quyết định giám đốc thẩm số 05/2020/KDTM-GĐT ngày 17/4/2020 của Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Đà Nẵng đã chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng VKSND cấp cao tại Đà Nẵng, quyết định hủy toàn bộ Bản án hành chính phúc thẩm số 06/2019/HC-PT ngày 01/8/2019 của TAND tỉnh Đ, giữ nguyên quyết định tại Bản án sơ thẩm số 03/2013/HC-ST ngày 06/9/2013 của TAND huyện E, tỉnh Đ.

Những vấn đề cần rút kinh nghiệm

1. Tòa án cấp phúc thẩm đã vi phạm trong việc nhận định, đánh giá chứng cứ không đúng quy định tại các điều 93, 97, 98 Bộ luật Tố tụng dân sự, cụ thể:

Năm 2000, ông K làm hồ sơ xin cấp Giấy CNQSD đất nhưng do chính sách hạn điền của Nhà nước nên ông K đã nhờ người kê khai đứng tên; UBND huyện E đã cấp 04 Giấy CNQSD đất cùng ngày 12/10/2000, gồm: Số P053541 cho ông Lê Quốc K diện tích 13.800m2; số P053542 cho ông Hoàng Trọng P (em con ông cậu ông K) diện tích 15.000m2; số P053543 cho Hoàng Thị M (mẹ ruột ông K); số P053540 cho ông Phạm Quốc V diện tích 13.200m2. Tất cả 04 Giấy CNQSD đất này đều không thể hiện số thửa, không ghi số tờ bản đồ và thực chất toàn bộ diện tích trong 04 Giấy CNQSD đất này ông K là người quản lý, sử dụng. Trong quá trình giải quyết vụ án, UBND huyện E thừa nhận do sai sót trong quá trình trích đo sơ đồ thửa đất và tại thời điểm đó chưa có bản đồ giải thửa nên không đối chiếu. Tính đến thời điểm ông K khởi kiện năm 2011 thì 04 Giấy CNQSD đất nêu trên đã hết thời hạn sử dụng (04 Giấy CNQSD đất có giá trị sử dụng 10 năm, từ năm 2000 đến năm 2010).

Ngày 26/5/2003, UBND huyện E cấp Giấy CNQSD đất số W818463 cho hộ ông K, diện tích 51.630m2 (đã trừ diện tích con đường), thể hiện có con đường là phù hợp với hồ sơ kê khai đề nghị cấp Giấy CNQSD đất do ông K kê khai cấp mới (bản thân ông K không khai báo về việc diện tích Ông đang quản lý đã được UBND huyện E cấp 04 Giấy CNQSD đất nêu trên); sau khi được cấp Giấy CNQSD đất, ông K không có ý kiến hay khiếu nại gì đối với Giấy CNQSD đất được cấp. Việc kê khai của ông K và Giấy CNQSD đất của UBND huyện E đối với diện tích đất ông K kê khai được thể hiện trong bản đồ giải thửa đo đạc năm 2003 và 2006 đều thể hiện có con đường. Bên cạnh đó, những hộ liền kề với đất nhà ông K, như nhà ông Roãn Văn Đ, nhà bà Lê Thị L, nhà ông Roãn Văn Th... đều thể hiện có con đường để đi vào nhà và rẫy.

Tòa án cấp phúc thẩm quá trình xem xét đánh giá chứng cứ không khách quan, toàn diện cho rằng, vì lý do UBND huyện E không cung cấp được hồ sơ giải quyết khiếu nại theo quy định tại Điều 47 Luật Khiếu nại nên chấp nhận yê cầu khởi kiện của ông K, hủy Quyết định số 2895 là không đúng quy định của pháp luật.

2. Tòa án cấp phúc thẩm không tuân thủ quyết định giám đốc thẩm của Tòa án cấp trên, cố tình kéo dài việc giải quyết vụ án làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Quyết định giám đốc thẩm số 06/2017/HC-GĐT ngày 21/8/2017 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng đã nhận định rõ: Theo nội dung đơn thì các hộ dân không tranh chấp đất với gia đình ông K mà chỉ tố cáo ông K lấn chiếm đường đi chung làm ảnh hưởng đến việc đi lại, sản xuất của các hộ dân.

Tại Quyết định số 2895/QĐ-UBND ngày 07/9/2010, Chủ tịch UBND huyện E quyết định: "Công nhận diện tích 931m2 đất đường đi tại Tổ dân phố số 5, thị trấn E là đất đường đi chung của cộng đồng dân cư; yêu cầu ông K phải tháo dỡ toàn bộ trụ rào, dây thép gai và các công trình khác ông K xây dựng trên đoạn đường này để giao trả nguyên trạng con đường đi chung". Do Quyết định số 2895 công nhận diện tích 931m2 đất là đường đi chung, thuộc Nhà nước quản lý, không có nội dung giải quyết tranh chấp đất nên việc Tòa án cấp phúc thẩm nhận định Quyết định số 2895 có nội dung giải quyết tranh chấp đất đai để xử hủy Quyết định này là không đúng quy định của pháp luật.

Thông báo số 28/TANDTC-GĐKT III ngày 22/3/2019 của TAND tối cao có nội dung: "... về hình thức, đơn có nội dung trình báo với chính quyền về hành vi (mà các hộ dân cho là trái pháp luật) của ông K. Tuy nhiên, xét về bản chất thì đây là tranh chấp về quyền sử dụng đất".

Tuy nhiên, khi Quyết định giám đốc thẩm số 06/2017/HC-GĐT ngày 21/8/2017 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng hủy Bản án hành chính phúc thẩm số 02/2014/HC-PT ngày 09/01/2014 của TAND tỉnh Đ giao hồ sơ về xét xử theo trình tự phúc thẩm và TAND tối cao đã có Thông báo số 28/TANDTC-GĐKT III chỉ rõ Tòa án cấp phúc thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Lê Quốc K, hủy Quyết định số 2895 là không đúng pháp luật nhưng TAND tỉnh Đ vẫn ban hành Bản án hành chính phúc thẩm số 06/2019/HC-PT ngày 01/8/2019 chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông K, hủy Quyết định số 2895 là có dấu hiệu ban hành bản án trái pháp luật.

3. Tòa án còn thiếu sót chưa xem xét các quyết định có liên quan đến việc giải quyết vụ án.

Ông Lê Quốc K không đồng ý với Quyết định số 2895 nên ông K đã khiếu nại đến Chủ tịch UBND huyện E và Chủ tịch UBND huyện E đã ban hành Quyết định số 3754/QĐ-UBND ngày 14/12/2010 về giải quyết khiếu nại của ông K. Theo quy định tại Điều 6; khoản 1 điểm b, khoản 2 Điều 193 Luật Tố tụng hành chính năm 2015; điểm 5 Giải đáp nghiệp vụ số 01/2017/GĐ-TANDTC ngày 07/4/2017 của TAND tối cao thì trong quá trình xem xét giải quyết vụ án, Tòa án phải xem xét nhận định đối với cả Quyết định số 3754 về giải quyết khiếu nại của ông Lê Quốc K thì mới giải quyết toàn diện vụ án.

Kháng nghị của VKSND cấp cao tại Đà Nẵng là có căn cứ, đúng quy định của pháp luật nên Quyết định giám đốc thẩm số 05/2020/HC-GĐT ngày 17/4/2020 của Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Đà Nẵng đã chấp nhận kháng nghị hủy toàn bộ Bản án hành chính phúc thẩm số 06/2019/HC-PT ngày 01/8/2019 của TAND tỉnh Đ, giữ nguyên quyết định tại Bản án hành chính sơ thẩm số 03/2013/HC-ST ngày 06/9/2013 của TAND huyện E.