THỰC TRẠNG VÀ CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC PHÒNG CHỐNG TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRONG TRẠI GIAM, NHÀ TẠM GIỮ CỦA NGÀNH KIỂM SÁT NHÂN DÂN

THỰC TRẠNG VÀ CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC PHÒNG CHỐNG TỘI PHẠM VỀ MA TÚY TRONG TRẠI GIAM, NHÀ TẠM GIỮ CỦA NGÀNH KIỂM SÁT NHÂN DÂN

Thực trạng tình hình vi phạm và tội phạm về ma túy trong nhà tạm giữ, trại tạm giam và trại giam.

Hiện nay trên toàn quốc có 51 trại giam và 70 trại tạm giam (66 trại tạm giam do Công an các tỉnh, thành phố, 04 trại tạm giam do Bộ Công an quản lý) thuộc Bộ Công an và 697 nhà tạm giữ. Các đối tượng bị bắt đưa vào nhà tạm giữ, trại tạm giam phục vụ điều tra, truy tố, xét xử chiếm tỷ lệ khoảng 40% phạm các tội phạm về ma tuý và liên quan đến ma tuý trong đó phạm nhân phạm các tội về ma tuý hiện nay chiếm tỷ lệ cao (31%), phạm nhân sử dụng các chất ma tuý (19,6%), nhiều đối tượng nhiễm HIV/AIDS; những người nghiện ma tuý chiếm tỷ lệ cao có nhiều tiền án tiền sự, tái phạm và phạm các tội đặc biệt nghiêm trọng là những khó khăn gây ảnh hưởng rất lớn đến công tác quản lý giam giữ và tổ chức cai nghiện.

Thủ đoạn phương thức phạm tội được phạm nhân thực hiện tinh vi xảo quyệt: Phạm nhân có ma tuý vào trại buôn bán sử dụng thông qua nhiều nguồn. Chúng lợi dụng các mối quan hệ làm ăn buôn bán trước đây, qua người thân trong gia đình, bạn bè và cả những quan hệ bạn tù khi ra trại do đã ở tù nên nắm bắt quy luật, địa bàn rất kỹ luôn tìm cách mang ma tuý vào trại giam bằng nhiều thủ đoạn như cất giấu kỹ vào các vật phẩm gửi qua đường bưu điện, qua con đường thăm gặp gửi quà tiếp tế, qua quan hệ tiếp xúc với dân ở gần khu lao động sản xuất, lợi dụng chính sách nhân đạo khi phạm nhân ốm đưa đi khám và điều trị tại các bệnh viện, lập ra những hộp thư chết trong trại giam và ngoài hiện trường lao động. Cá biệt có những vụ vận chuyển, tàng trữ, mua bán trái phép chất ma tuý vào trại giam đối tượng đã móc nối lôi kéo mua chuộc cán bộ trực tiếp làm nhiệm vụ bao che dung túng cho chúng tự do tàng trữ, mua bán trong trại giam gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng như gần đây là vụ cán bộ quản giáo Trung tá Nguyễn Văn Miên, quản giáo đội bếp Trại giam số 3 đã tham gia đường dây mua bán, vận chuyển trái phép chất ma tuý vào trại giam cung cấp cho phạm nhân.

 

Viện kiểm sát nhân dân công bố quyết định kiểm sát trực tiếp Trại giam Công an tỉnh Quảng Ninh

Trước tình hình đó, Ngành Kiểm sát đã tập trung cao độ cho công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật tại nhà tạm giữ, trại tạm giam, trại giam và công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử các vụ án về ma tuý và kiểm sát việc tuân theo pháp luật tại các nhà tạm giữ, trại tạm giam, trại giam.

Qua công tác kiểm sát của Viện kiểm sát nhân dân các cấp đối với các trại giam, nhà tạm giữ cho thấy: tình hình người tạm giữ, tạm giam và phạm nhân vi phạm nội quy, quy chế trại tạm giam và trại giam về hành vi sử dụng chất ma tuý, chất gây nghiện còn diễn biến phức tạp; các đối tượng mua bán tàng trữ trái phép chất ma tuý ở các nơi giam giữ phải khởi tố hình sự tăng; tình trạng thẩm lậu, mua bán, tàng trữ, sử dụng ma túy còn xảy ra trong thời gian dài và liên quan đến nhiều đối tượng nhưng chưa phát hiện kịp thời; số lượt các vi phạm liên quan đến ma tuý bị khởi tố về tội tàng trữ, mua bán trái phép chất ma tuý 23 vụ án hình sự, VKSND phê chuẩn quyết định khởi tố bị can 62 đối tượng (điển hình trại giam Tân Lập, trong 2 năm 2013 và 2014, phát hiện và khởi tố 02 vụ tàng trữ, mua bán trái phép chất ma tuý, trong đó có vụ khởi tố 42 bị can;Viện kiểm sát nhân dân đã phê chuẩn khởi tố 13 phạm nhân về tội “Mua bán, Tàng trữ trái phép chất ma túy”, trong đó có phạm nhân tàng trữ trái phép Hê rô in có trọng lượng 3,427 gam và bị VKSND đề nghị và Tòa án xử 05 năm tù về tội Tàng trữ trái phép chất ma túy). Điển hình như chuyên án phá 2 đường dây mua bán trái phép chất ma túy giữa phạm nhân đang cải tạo trong trại với người bên ngoài xã hội, thẩm lậu ma túy vào trong trại giam để mua bán và sử dụng trong đó có 47 phạm nhân đang cải tạo tại trại giam Tân lập có liên quan. Hà Kim Đoài, đang chấp hành bản án chung thân về tội “Mua bán trái phép chất ma túy” tại đội 19 phân trại số 3 Trại giam Tân Lập tàng trữ trái phép 25 gói ma túy, qua giám định là chế phẩm Hê-rô-in có trọng lượng là 0,781 gam. Hầu hết nguồn gốc ma túy là do một số phạm nhân ở tỉnh Bắc Giang đang chấp hành bản án chung thân về tội “Giết người” tại đội 7 phân trại số 3 Trại giam Tân Lập, phạm nhân ở Hải Phòng đang chấp hành tại phân trại số 3 Trại giam Tân Lập và một số phạm nhân khác sử dụng điện thoại trái phép liên lạc ra bên ngoài nhờ người nhà, bạn tù mua và thanh toán ma túy qua tài khoản sau đó chuyển ma túy vào trại để các phạm nhân này thực hiện hành vi mua bán và sử dụng trái phép. Viện kiểm sát đã phê chuẩn khởi tố 42 bị can. Hoặc vụ án Bùi Thị Sen ở Vân Hồ, Sơn La phạm tội mua bán trái phép chất ma túy, VKSND tỉnh Sơn La đã phê chuẩn khởi tố 05 bị can là phạm nhân thuộc trại giam Tân Lập có cấu kết phạm tội với Bùi Thị Sen.ban hành nhiều kiến nghị, kháng nghị nhằm hạn chế và loại bỏ các vi phạm và tội phạm cũng như tình trạng sử dụng chất ma tuý, chất gây nghiện ở nơi giam giữ.

- VKSND tối cao chỉ đạo các VKS địa phương chú trọng kiểm sát việc tổ chức cai nghiện ma tuý ở nơi giam, giữ cũng như việc phối hợp trong công tác quản lý phòng ngừa và xử lý nghiêm các vi phạm và tội phạm về ma tuý ở nơi giam, giữ. Nội dung kế hoạch kiểm sát hàng năm đều yêu cầu các đơn vị có thống kê số liệu vi phạm về ma tuý, có báo cáo cụ thể nguyên nhân, điều kiện, trách nhiệm trong công tác quản lý và kết quả giải quyết các vụ việc xảy ra.

- VKS đã kiểm sát chặt chẽ các đối tượng đang bị tạm giữ, tạm giam gồm 98.572 bị can, bị cáo trong giai đoạn điều tra truy tố, xét xử (đã kiểm sát giải quyết 47.890 trường hợp trong đó 35.791 trường hợp chuyển đi chấp hành án), trong đó, phạm nhân phạm các tội về ma tuý là 46.670 phạm nhân (chiếm 31%); đối tượng nghiện các chất ma tuý là 25.535 phạm nhân (chiếm 19,6%) và phần lớn các đối tượng này có tiền án, tiền sự phạm tội nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, bản chất manh động, lì lợm, chống đối quyết liệt, nhiều đối tượng mắc phải tệ nạn xã hội nghiện hút, tiêm chích ma tuý, nhiễm HIV/AIDS.

 

Đoàn Kiểm tra, giám sát  của VKSND  thăm gặp các phạm nhân tại tổ học nghề Trai giam Nà Tấu

Qua kiểm sát tại các trại giam do Bộ Công an quản lý, VKSND đã phát hiện 285 vụ vi phạm nội quy quy chế trại giam Ban giám thị đã xử lý kỷ luật về các hành vi có liên quan đến ma tuý, các chất gây nghiện. Trong đó, hành vi mua bán, tàng trữ trái phép chất ma tuý trong trại giam đã phê chuẩn khởi tố, xử lý hình sự 62 bị can. Viện kiểm sát các cấp đã tiến hành 1.644 cuộc kiểm sát trực tiếp thường kỳ và đột xuất thấy: công tác thống kê các vụ việc vi phạm nội quy trại giam do hành vi vi phạm liên quan đến ma tuý chưa thật đầy đủ, chưa tách rõ hành vi nào buôn bán, sử dụng chất ma tuý và chất gây nghiện để đánh giá rõ tính chất mức độ nghiêm trọng. Nhiều vụ việc xảy ra chưa kịp thời phát hiện ngăn chặn và xử lý. Khi phát hiện được thì cũng chưa làm rõ nguyên nhân, điều kiện phát sinh vi phạm, chưa truy xét bóc tách các băng nhóm tổ chức mua bán, sử dụng chất ma tuý triệt để, chưa phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng để giám định và xử lý kiên quyết. Vi phạm, tội phạm có liên quan đến ma tuý là nguyên nhân của các hành vi vi phạm khác như cho vay nặng lãi, cờ bạc, đánh nhau trong trại giam khi những vi phạm này xảy ra trong trại giam truy xét thử Test nhanh mới phát hiện được nhưng không thu giữ được tang vật, có vụ thu giữ tang vật là các chất ma tuý nhưng không xác định được của phạm nhân nào để xử lý. Một số trại giam do bệnh thành tích nên việc báo cáo, thống kê vi phạm chưa thật đầy đủ, chính xác, thậm chí có trại giam có trường hợp phát hiện ra vi phạm về ma tuý nhưng chỉ lập biên bản giáo dục nhắc nhở mà chưa kiên quyết xử lý theo quy định. VKSND đã xác định làm rõ nguyên nhân vi phạm và cá thể hoá trách nhiệm trong công tác quản lý; kịp thời ban hành 1131 kháng nghị, kiến nghị, được Giám thị các Trại giam, Trại tạm giam tiếp thu sửa chữa, khắc phục (Các kháng nghị, kiến nghị đều tập trung vào những nội dung chủ yếu như: Yêu cầu tổ chức, giáo dục, tuyên truyền tác hại về ma tuý và HIV/AIDS, tổ chức cai nghiện cho phạm nhân nghiện ma tuý trong trại giam thực hiện như quy định tại khoản 4 Điều 48 Luật thi hành án Hình sự; Thực hiện việc phân loại và giam giữ phạm nhân theo loại theo đúng quy định tại TT 37/2011/TT-BCA ngày 03/6/2011 của Bộ trưởng Bộ Công an; Tăng cường các biện pháp nghiệp vụ, tổ chức thăm gặp, quản lý tiền lưu ký bán hàng căng tin và lao động sản xuất nghiêm ngặt, chặt chẽ đúng quy định; Kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm, tội phạm về ma tuý xảy ra và có biện pháp truy xét phát hiện các đường dây, kẻ chủ mưu mua bán tàng trữ ma tuý, chất gây nghiện; Phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng xử lý nghiêm các hành vi tội phạm về ma tuý trong trại giam; Đề cao trách nhiệm trong công tác, rèn luyện bản lĩnh, không để kẻ xấu lợi dụng mua chuộc cám dỗ; Thực hiện nghiêm ngặt quy trình, quy định công tác ở từng vị trí công tác; xử lý nghiêm cán bộ, chiến sĩ có sai phạm chưa thực hiện đúng quy định dung túng bao che tiếp tay cho vi phạm).

 

Đoàn kiểm tra giám sát, kiểm tra trại tạm giam Công an Hà Giang

- Thực hiện tốt việc phân loại giam giữ, đảm bảo trong quá trình tạm giam chống thông cung liên lạc phục vụ có hiệu quả công tác điều tra, truy tố, xét xử, chú trọng chuyên án ma tuý lớn, có tính chất phức tạp. Khi bắt tạm giữ, tạm giam các đối tượng nghiện ma tuý mới đưa vào nơi giam giữ, phải phòng ngừa, quản lý chặt không để chúng khi lên cơn nghiện, thiếu tự tin liều lĩnh tìm cách tự sát chết.

- Khi trực tiếp kiểm sát, phân tích rõ nguyên nhân, điều kiện vi phạm xảy ra và trách nhiệm trong quản lý giam giữ để kháng nghị, kiến nghị yêu cầu tăng cường các biện pháp quản lý giam giữ và đề cao trách nhiệm của cán bộ chiến sĩ trong quản lý giam giữ không để thẩm lậu các chất ma tuý vào nơi giam giữ. Mọi vi phạm liên quan đến ma tuý phải được xử lý nghiêm minh, kịp thời.

- Yêu cầu và tăng cường kiểm sát việc thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về phòng chống ma tuý trong các nhà tạm giữ, Trại tạm giam, Trại giam, thực hiện đúng quy định về tổ chức cai nghiện trong các Trại giam, Trại tạm giam, Nhà tạm giữ.

 - Việc thực hiện chế độ báo cáo, thống kê về phòng, chống ma tuý được Viện kiểm sát nhân dân các cấp thực hiện nghiêm túc, đảm bảo chính xác, kịp thời các số liệu, tình hình xảy ra, phục vụ cho yêu cầu chỉ đạo, điều hành của Lãnh đạo VKSND tối cao và việc xây dựng báo cáo chuyên đề về công tác này.

 - Viện kiểm sát các cấp thường xuyên nắm chắc tình hình chấp hành pháp luật ở nơi giam, giữ và có biện pháp cụ thể yêu cầu xử lý các vi phạm xảy ra. Viện kiểm sát cấp trên thường xuyên có sự chỉ đạo kịp thời trong việc xử lý, giải quyết các vụ, việc vi phạm nghiêm trọng xảy ra ở nơi giam, giữ. Thời gian qua, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện kiểm sát cấp tỉnh đã ban hành nhiều Thông báo rút kinh nghiệm chung trong toàn ngành và Viện kiểm sát các cấp về công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự. Qua đó, để có biện pháp phòng ngừa và rút kinh nghiệm chung nhằm thực hiện tốt chức năng kiểm sát tuân theo pháp luật của Viện kiểm sát nhân dân.

Mặt khác, VIện kiểm sát phối hợp chặt chẽ với các trại giam, nhà tạm giữ cùng Cơ quan điều tra, Tòa án nhân dân triển khai và thực hiện tốt nội dung công tác đấu tranh phòng, chống vi phạm, tội phạm ma tuý ở nơi giam giữ, trước tiên là sự nỗ lực rất lớn của đơn vị quản lý giam giữ mà trực tiếp là sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời của các ngành chức năng mà trực tiếp là Ban giám thị trại giam, trại tạm giam và những cố gắng của cả tập thể cán bộ, chiến sỹ trong toàn đơn vị làm công tác giam, giữ.

Viện kiểm sát các cấp tăng cường phối hợp chặt chẽ với cơ quan Điều tra, Toà án xét xử những hành vi vi phạm về ma tuý ở nơi giam giữ đã có tác dụng phòng ngừa và đấu tranh các vi phạm và tội phạm về ma tuý, góp phần lập lại kỷ cương, chấp hành pháp luật trong Trại giam trại giam.

VKSND các cấp phối hợp với cơ quan làm công tác giam, giữ làm tốt công tác tuyên truyền cho phạm nhân chấp hành án phạt tù thấy được tác hại của ma tuý, quyết tâm cai nghiện và nhiều phạm nhân đã cai nghiện thành công; công tác kiểm soát phát hiện và xử lý vi phạm và tội phạm về ma tuý đã được các cấp chỉ đạo ráo riết triển khai nhiều biện pháp nghiệp vụ phát hiện và xử lý nghiêm minh, kịp thời có tác dụng răn đe, chặn đứng tình trạng thẩm lậu các chất ma tuý vào trại tạm giam, trại giam. Kết quả nhiều trại tạm giam, trại giam thời gian qua không để xảy ra vi phạm kỷ luật nào liên quan đến ma tuý không để ma tuý thẩm lậu vào trại giam (trại giam A2, Bình Điền, Đăk Trung...). Đối với các trại tạm giam, nhà tạm giữ đã thực hiện triệt để công tác phân loại giam giữ, khi tiếp nhận các đối tượng nghiện các chất ma tuý đã có biện pháp ngăn chặn giám sát người nghiện khi mới bắt giữ lên cơn nghiện, nhiều đối tượng bi quan chán chường có hành vi tự sát đã được ngăn chặn.

 Một số đề xuất, biện pháp phòng chống tội phạm về ma tuý trong trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ.

 Để chất lượng, hiệu quả công tác phòng chống tội phạm về ma tuý trong trại giam, trại tạm giam được nâng cao, cần thiết áp dụng một số biện pháp sau:

-Tăng cường chỉ đạo của lãnh đạo VKSND các cấp nhằm nâng cao công tác kiểm sát việc quản lý và giáo dục người bị giam giữ tại các trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ, chú trọng vào nội dung phòng chống tội phạm về ma tuý.

-Các cơ quan quản lý giam, giữ phải tổ chức và thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật có liên quan trong tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù về tổ chức thăm gặp, nhận quà quản lý tiền lưu ký; tuyên truyền và phổ biến pháp luật; tuyên truyền phòng chống ma tuý, phòng chống HIV/AIDS; quản lý, phân loại phạm nhân có sử dụng ma tuý hoặc phạm tội ma tuý…

-Phối hợp nắm và xử lý tin báo tội phạm về ma tuý giữa các Trại giam, Cơ quan điều tra, VKSND và Toà án; xử lý nghiêm, kịp thời, tăng cường xét xử lưu động các vụ án mua bán, tàng trữ trái phép chất ma tuý trong trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ; kiên quyết xử lý nghiêm cán bộ do thiếu trách nhiệm hay tiêu cực tư lợi bao che cho các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến ma túy.

- Nâng cao trách nhiệm hơn nữa về phòng, chống ma tuý cho cán bộ, chiến sỹ quản lý, giáo dục người chấp hành án phạt tù tại trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ.

-Tăng cường cơ sở vật chất các trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ về phương tiện, kỹ thuật, phát hiện kịp thời các vụ việc liên quan đến ma tuý; Cơ sở vật chất phục vụ việc quản lý, giáo dục người bị giam giữ.

- Có chế độ bồi dưỡng đặc thù phù hợp cho cán bộ, chiến sỹ làm công tác quản lý nhà tạm giữ, trại tạm giam và trại giam và kiểm sát việc quản lý tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự để cán bộ yên tâm công tác thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.

(Theo báo cáo của Vụ 4 VKSND tối cao về kết quả kiểm sát các trại giam, nhà tạm giữ, năm 2013, 2014).