Theo Báo cáo, năm 2021, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp đã tác động tiêu cực và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt đời sống xã hội. Mặc dù, tình hình an ninh, chính trị được bảo đảm, nhưng tình hình tội phạm gia tăng, ngành Kiểm sát đã thực hành quyền công tố, kiểm sát khởi tố mới 86.032 vụ án, tăng 2,1% so với năm 2020, trong đó, có nhiều vụ án xâm phạm trật tự quản lý kinh tế gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng đã được phát hiện khởi tố. Tội phạm về tham nhũng, chức vụ tăng nhiều nhất (15,2%)chủ yếu xảy ra trong lĩnh vực đầu tư công, quản lý đất đai. Một số loại tội phạm phát sinh có liên quan đến công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19, số vụ án xâm phạm trật tự xã hội tăng 6%; tội phạm sử dụng công nghệ cao để lừa đảo, tổ chức đánh bạc và tội phạm về ma túy xảy ra nhiều vụ với quy mô rất lớn.  

Các tranh chấp dân sự, kinh doanh, thương mại và khiếu kiện hành chính giảm so với cùng kỳ năm trước, ngành Kiểm sát đã kiểm sát giải quyết 407.985 vụ, việc dân sự, kinh doanh, thương mại, giảm 10,7%; kiểm sát giải quyết 8.127 vụ án hành chính sơ thẩm, giảm 11,6%. Dự báo sắp tới tình hình tội phạm sẽ phức tạp hơn sau Covid - 19 do mất việc làm, không có thu nhập và các tranh chấp dân sự, kinh tế sẽ tăng.

Trước tình hình trên, để bảo đảm thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của Ngành, nhằm đạt và vượt chỉ tiêu yêu cầu của Quốc hội, Viện trưởng VKSND tối cao đã sớm ban hành Chỉ thị công tác năm 2021, trong đó, xác định rõ 04 mục tiêu lớn, 09 nhóm nhiệm vụ trọng tâm và cụ thể hóa thành 116 nhiệm vụ trong Kế hoạch công tác năm 2021 của ngành Kiểm sát. Đồng thời, đã ban hành 06 chỉ thị chuyên đề; trực tiếp chỉ đạo nhiều giải pháp trong quá trình tổ chức thực hiện mà trọng tâm là nâng cao chất lượng kiểm sát việc giải quyết án dân sự, hành chính; tăng cường kiểm sát việc thi hành biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh; triển khai thực hiện tốt công tác đặc xá; nâng hiệu quả công tác kiểm sát thi hành án dân sự, hành chính và hình sự. Trong đó, nhấn mạnh yêu cầu người đứng đầu Viện kiểm sát các cấp phải nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm của Viện kiểm sát trước Đảng, Nhà nước và Nhân dân; chủ động, kịp thời đề ra những biện pháp thiết thực, phù hợp với diễn biến của dịch Covid-19 và tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm để bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, siết chặt kỷ luật, kỷ cương; gắn công tác xây dựng Đảng với xây dựng Ngành, phát huy tính gương mẫu, trách nhiệm của người Đảng viên trong thực hiện nhiệm vụ chuyên môn. Kịp thời phát hiện, chấn chỉnh vi phạm, thiếu sót nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành.

Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy Viện kiểm sát các cấp, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả tập trung vào công tác đào tạo cán bộ với nhiều giải pháp, như: tự học, tự đào tạo, đào tạo qua phân công, giao công việc,... và nhất là việc lựa chọn người đứng đầu các cấp kiểm sát. Thực hiện việc luân chuyển, điều động, biệt phái cán bộ, nhằm đào tạo toàn diện cán bộ; kiện toàn đội ngũ lãnh đạo, nhất là tại những đơn vị đảm nhiệm lĩnh vực công tác nhạy cảm nhằm rèn luyện, thử thách cán bộ và yêu cầu chống trì trệ, tiêu cực trong nội bộ. Trong năm 2021, VKSND tối cao đã điều động, bổ nhiệm, biệt phái 294 lãnh đạo VKSND các cấp.

Ngành Kiểm sát luôn xác định chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm là nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng nhất của Ngành và yêu cầu Kiểm sát viên phải thực hiện nghiêm các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự ngay từ giai đoạn giải quyết nguồn tin về tội phạm; tích cực đề ra yêu cầu điều tra, tiến hành các hoạt động điều tra thu thập chứng cứ; chấp hành nghiêm quy định về thẩm quyền điều tra; quản lý chặt chẽ các vụ án tạm đình chỉ, đình chỉ điều tra; đề ra các giải pháp thiết thực để hạn chế các vụ án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung có lỗi của Kiểm sát viên; nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự.

Ngành Kiểm sát đã chủ động tham gia và thực hiện nghiêm chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội, tập trung vào những nội dung liên quan đến thực hiện chức năng, nhiệm vụ của VKSND; khẩn trương xây dựng, hoàn thiện Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự; triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp. Đồng thời, đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành xây dựng 09 thông tư liên tịch, 20 nghị quyết, thông tư hướng dẫn thi hành Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và Bộ luật Tố tụng dân sự,… VKSND tối cao luôn chú trọng và yêu cầu định kỳ (tháng, quý, 6 tháng, một năm) Viện kiểm sát các cấp phải tổng hợp những khó khăn, vướng mắc trong áp dụng pháp luật để hướng dẫn, giải đáp.

Viện trưởng VKSND tối cao đã ban hành Chỉ thị về tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số trong Ngành; tranh thủ sự hỗ trợ hướng dẫn của Bộ Thông tin và Truyền thông trong việc xây dựng Quy hoạch tổng thể phát triển công nghệ thông tin giai đoạn 2021-2030 và Kế hoạch chuyển đổi số của Ngành; chỉ đạo đẩy nhanh thực hiện các đề án về ứng dụng công nghệ thông tin giai đoạn 2020-2025 của Ngành. Tăng cường phân cấp cho Thủ trưởng các đơn vị chủ động, linh hoạt trong điều hành dự toán, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công; đồng thời, ban hành Chỉ thị về tăng cường trách nhiệm của Chủ đầu tư trong đầu tư công và quản lý chất lượng công trình, bảo đảm sử dụng nguồn tài chính hiệu quả, đúng pháp luật.

Chỉ đạo toàn Ngành thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Chính phủ về phòng, chống dịch. Đồng thời, ban hành Chỉ thị và các văn bản chỉ đạo kịp thời, thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp giải pháp để phòng, chống dịch Covid-19, nhằm bảo đảm hoàn thành các nhiệm vụ công tác của Ngành.

Kết quả theo Báo cáo năm 2021, ngành Kiểm sát tiếp tục đạt và vượt nhiều chỉ tiêu trong Nghị quyết của Quốc hội.Toàn ngành Kiểm sát đã kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết 144.437 nguồn tin về tội phạm, tăng 2,2%; đã ban hành 105.717 văn bản yêu cầu Cơ quan điều tra kiểm tra, xác minh nguồn tin về tội phạm, tăng 2,5%; trực tiếp kiểm sát việc giải quyết nguồn tin về tội phạm 1.312 cuộc tại Cơ quan điều tra;… Qua kiểm sát, đã phát hiện, yêu cầu Cơ quan điều tra khởi tố 857 vụ án, tăng 8,3%; đã ra quyết định hủy 140 quyết định không khởi tố vụ án, quyết định khởi tố vụ án thiếu căn cứ pháp luật. Đồng thời, trực tiếp ra 16 quyết định khởi tố vụ án và yêu cầu Cơ quan điều tra tiến hành điều tra;...

Toàn ngành Kiểm sát thực hành quyền công tố, kiểm sát việc bắt, tạm giữ 76.136 người; đã trực tiếp, tham gia lấy lời khai đối với 42.773 người nhằm bảo đảm việc ban hành các quyết định phê chuẩn có căn cứ, đúng pháp luật. Thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra 117.220 vụ/175.617 bị can, tăng 6,1% về số vụ và 8,6% về số bị can. Trong đó, có nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, nhiều vụ án làm lây lan dịch bệnh và chống người thi hành công vụ trong phòng, chống dịch Covid-19.

Đã ban hành 84.013 yêu cầu điều tra, tăng 8,5%; trực tiếp hỏi cung 45.934 bị can, không phê chuẩn 501 lệnh, quyết định áp dụng biện pháp ngăn chặn; trực tiếp hủy 694 quyết định tạm giữ, 35 quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ vụ án không có căn cứ hoặc trái pháp luật của Cơ quan điều tra; yêu cầu Cơ quan điều tra bắt tạm giam 78 bị can theo đúng quy định pháp luật.

Ngành Kiểm sát chủ động thực hiện nhiều biện pháp hạn chế các trường hợp khởi tố oan và bỏ lọt tội phạm; bảo đảm việc bắt, tạm giữ, tạm giam có đủ căn cứ, đúng pháp luật, hạn chế việc lạm dụng bắt, giam; chất lượng điều tra, truy tố được nâng lên, vi phạm tố tụng và các trường hợp khởi tố, điều tra, truy tố oan, sai giảm dần và vượt các chỉ tiêu trong Nghị quyết số 96 của Quốc hội.

Đã ban hành Quy định về “số hóa hồ sơ”, công bố tài liệu, chứng cứ bằng hình ảnh tại phiên tòa và Hướng dẫn kiểm sát biên bản phiên tòa xét xử hình sự trong Ngành; phối hợp với Tòa án tổ chức 8.965 phiên tòa rút kinh nghiệm, tăng 57,9%; yêu cầu Viện kiểm sát các cấp tiếp tục quán triệt thực hiện nghiêm các quy định và hướng dẫn nghiệp vụ của VKSND tối cao;...

Toàn ngành Kiểm sát đã thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử 87.933 vụ/157.135 bị cáo. Thông qua công tác kiểm sát xét xử, đã phát hiện nhiều vi phạm và ban hành 971 kháng nghị phúc thẩm, tăng 7,5%. Trong đó, số kháng nghị được Hội đồng xét xử chấp nhận đạt tỷ lệ 77,2%, tăng 4% và vượt 7,2% so với chỉ tiêu Nghị quyết 96 của Quốc hội; ban hành 203 kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, tăng 51,5% và số kháng nghị được Hội đồng xét xử chấp nhận đạt tỷ lệ 82,4%, vượt 7,4% so với chỉ tiêu Nghị quyết 96 của Quốc hội. Đặc biệt, năm 2021, ngành Kiểm sát không để xảy ra trường hợp truy tố, Hội đồng xét xử tuyên bị cáo không phạm tội.

Công tác điều tra tội phạm của Cơ quan điều tra VKSND tối cao có nhiều tiến bộ, các chỉ tiêu cơ bản đều vượt yêu cầu Quốc hội giao như: tỷ lệ giải quyết nguồn tin về tội phạm đạt tỷ lệ 92,9%, tăng 16,5%,vượt 2,9% so với chỉ tiêu của Quốc hội; tỷ lệ điều tra khám phá các loại tội phạm thuộc thẩm quyền đạt tỷ lệ 71,7%, vượt 1,7% so với chỉ tiêu của Quốc hội; tỷ lệ điều tra khám phá các loại tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng đạt tỷ lệ 100%, vượt 10% so với chỉ tiêu trong Nghị quyết 96 của Quốc hội. Qua đó, đã khởi tố, điều tra để đưa ra truy tố, xét xử nhiều vụ án xâm phạm hoạt động tư pháp.

VKSND tối cao tiếp tục tăng cường phối hợp với Bộ Công an, TAND tối cao đẩy nhanh tiến độ điều tra, truy tố và đưa ra xét xử nghiêm minh nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế lớn, đặc biệt là các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo được dư luận xã hội đồng tình, đánh giá cao; tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tố tụng tăng cường các biện pháp nhằm thu hồi tài sản bị chiếm đoạt trong các vụ án tham nhũng, kinh tế, theo đó, đã thu hồi hơn 4.500 tỷ đồng, phong tỏa tài khoản và kê biên nhiều tài sản có giá trị lớn như: cổ phiếu, bất động sản. Trong bối cảnh dịch Covid - 19 diễn biến phức tạp nhưng VKSND tối cao đã tham dự phiên điều trần trực tuyến của Tòa án Xinh-ga-po thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về thu hồi tài sản trong vụ án Phan Sào Nam, kết quả, đã thu hồi được hơn 2,7 triệu USD.

Ngành Kiểm sát đã thực hiện nhiều biện pháp cụ thể, thiết thực nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát hoạt động tư pháp, kịp thời phát hiện nhiều vi phạm trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp. Trong năm 2021, ngành Kiểm sát tiếp tục tập trung biện pháp nâng số lượng, chất lượng kháng nghị án dân sự, hành chính; tăng cường kiểm sát việc áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh; chủ động, khẩn trương triển khai thực hiện công tác đặc xá đúng quy định pháp luật, bảo đảm phù hợp với tình hình dịch bệnh;... Kết quả, toàn ngành Kiểm sát đã ban hành 15.689 kháng nghị, kiến nghị yêu cầu khắc phục, phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm. Nhìn chung, chất lượng kháng nghị bảo đảm, riêng tỷ lệ kiến nghị được chấp nhận đạt 99,6%, vượt 19,6% so với chỉ tiêu của Quốc hội.

Về những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm năm 2022 của ngành Kiểm sát, Viện trưởng VKSND tối cao cho biết: Năm 2022, ngành Kiểm sát sẽ triển khai thực hiện hiệu quả Chương trình công tác trọng tâm nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm và nâng cao các chỉ tiêu nghiệp vụ, nhất là các chỉ tiêu trong Nghị quyết số 96 của Quốc hội. Nâng cao số lượng, tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Phối hợp chặt chẽ với Cơ quan điều tra nâng tỷ lệ giải quyết nguồn tin về tội phạm; triển khai thực hiện hiệu quả chiến lược quốc gia phòng, chống tội phạm giai đoạn 2016-2025, định hướng đến năm 2030; tăng cường công tác phối hợp liên ngành bảo đảm tiến độ, chất lượng các vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo và nâng cao trách nhiệm của các cơ quan trong việc thi hành án dân sự, thi hành án hành chính.

Thực hiện nghiêm chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội. Phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, cơ quan hữu quan xây dựng văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành các đạo luật về tư pháp, nhất là những vấn đề có nhận thức chưa thống nhất. Thực hiện tốt nhiệm vụ hướng dẫn, giải đáp, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác nghiệp vụ của các đơn vị trong Ngành. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật.

Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, lãnh đạo Viện kiểm sát các cấp; hoàn thiện, thực hiện Đề án vị trí việc làm và Đề án tổ chức, biên chế của Ngành. Nâng chất đội ngũ công chức đáp ứng yêu cầu thực hiện chức năng, nhiệm vụ. Nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm; đẩy mạnh việc đàm phán, ký kết các hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự; tăng cường hợp tác đào tạo, bồi dưỡng. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin. Xây dựng, thực hiện hiệu quả các đề án tăng cường cơ sở vật chất, bảo đảm điều kiện cho ngành Kiểm sát hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao.

Về những kiến nghị của ngành Kiểm sát với Quốc hội, Viện trưởng VKSND tối cao cho biết: Trong thời gian qua, các cơ quan tư pháp đã phát hiện, xử lý rất nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế xảy ra trong lĩnh vực đầu tư công, việc đấu thầu mua sắm tài sản, trang thiết bị, thực hiện các dự án về công nghệ thông tin trong các cơ quan nhà nước. Để khắc phục triệt để nguyên nhân phát sinh các vụ án trên, kiến nghị Quốc hội, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện thể chế pháp luật, chính sách, cơ chế quản lý kinh tế nhằm phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý nghiêm những vi phạm trong các lĩnh vực này. Xem xét, bổ sung xây dựng Luật Đăng ký tài sản vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội trong nhiệm kỳ XV; đồng thời, đề nghị Chính phủ có lộ trình áp dụng nhiều biện pháp hạn chế sử dụng tiền mặt trong đời sống xã hội theo hướng các hoạt động giao dịch kinh tế đều qua Ngân hàng để phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực.

Các đạo luật về tư pháp được ban hành trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII đến nay đã qua 05 năm triển khai, thi hành và có đạo luật, có quy định chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Kiến nghị Quốc hội chỉ đạo sơ kết việc thi hành các đạo luật về tư pháp, qua đó xem xét, đề xuất việc sửa đổi, bổ sung nhằm bảo đảm tính khả thi, đồng bộ, phù hợp và đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác tư pháp.

Viện trưởng VKSND tối cao cũng kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét cơ chế phân bổ ngân sách Nhà nước theo hướng giao dự toán chi thường xuyên căn cứ vào khối lượng nhiệm vụ thực tế gắn với hoạt động thực hiện chức năng, nhiệm vụ đặc thù của ngành Kiểm sát là kiểm sát điều tra và trực tiếp điều tra chiếm 2/3 khối lượng công tác nghiệp vụ (như Cơ quan điều tra Bộ Công an, Cơ quan điều tra Bộ Quốc phòng), chỉ có 1/3 công tác nghiệp vụ gắn với hoạt động của Tòa án nhưng cơ chế phân bổ kinh phí hành chính hiện nay là chưa phù hợp, dẫn đến ngành Kiểm sát rất khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ./.