Quy định cụ thể, chặt chẽ về các hành vi bạo lực gia đình

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, về đối tượng áp dụng, các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành trong thời gian gần đây không có điều riêng về đối tượng áp dụng mà luật áp dụng chung cho tất cả “mọi người” trừ trường hợp đối tượng áp dụng có tính đặc thù. Do vậy, tiếp thu ý kiến góp ý của các đại biểu Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị cho phép chỉnh lý theo hướng bỏ Điều 2 của dự thảo Luật đã trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 3, đồng thời bổ sung quy định giao Chính phủ quy định về việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn hành vi bạo lực gia đình và bảo vệ, hỗ trợ người bị bạo lực gia đình đối với người nước ngoài cư trú ở Việt Nam tại khoản 3 Điều 22 dự thảo Luật.

Về hành vi bạo lực gia đình, hầu hết các hành vi bạo lực gia đình đều được thể hiện dưới dạng cụ thể của bạo lực thể xác, bạo lực tinh thần, bạo lực tình dục hoặc bạo lực kinh tế. Tuy nhiên, có hành vi bạo lực tác động đến người bị bạo lực gia đình dưới dạng đan xen nhiều hình thức khác nhau, nên nếu quy định khái quát thành 4 nhóm hành vi bạo lực gia đình thì có thể trùng lắp, bỏ sót hoặc không bao quát hết các hành vi bạo lực gia đình. Tiếp thu ý kiến đóng góp của các đại biểu, dự thảo Luật tiếp tục quy định cụ thể các hành vi bạo lực gia đình và được rà soát, chỉnh lý các điểm quy định về hành vi bạo lực gia đình.

Về biện pháp cấm tiếp xúc theo quyết định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã và Tòa án và giám sát việc thực hiện cấm tiếp xúc, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cho biết, dự thảo Luật đã chỉnh sửa theo hướng bổ sung quy định về trường hợp khi có căn cứ hành vi bạo lực gia đình đe dọa tính mạng của người bị bạo lực gia đình, trừ trường hợp người bị bạo lực gia đình từ chối thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã nơi xảy ra vụ việc bạo lực gia đình tự mình ra quyết định cấm tiếp xúc như thể hiện tại khoản 2 Điều 25 dự thảo Luật.

Về việc bổ sung biện pháp “thực hiện công việc phục vụ cộng đồng”, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát kỹ tính tương thích với các điều ước quốc tế, Công ước số 29 của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) về lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc và chỉ đạo chỉnh lý theo hướng: Thực hiện công việc phục vụ cộng đồng là tự nguyện, theo đó, người có hành vi bạo lực gia đình quy định tại khoản 1 Điều 32 tự nguyện thực hiện công việc phục vụ cộng đồng thì không bị áp dụng biện pháp góp ý, phê bình trong cộng đồng dân cư.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật bỏ khoản 4 Điều 33 quy định về thời gian thực hiện công việc phục vụ cộng đồng mỗi lần không quá 20 giờ và không quá 4 giờ mỗi ngày. Đồng thời, giữ các quy định: công việc phục vụ cộng đồng là công việc có quy mô nhỏ trực tiếp phục vụ cho lợi ích của cộng đồng nơi người có hành vi bạo lực gia đình sinh sống; danh mục công việc này do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã công nhận trên cơ sở thảo luận, quyết định của cộng đồng theo quy định của pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở và quy định trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã.

Cần quy định về trách nhiệm báo tin của người bị bạo lực gia đình, thành viên gia đình

Tham gia thảo luận tại phiên họp, đa số ý kiến các đại biểu đánh giá cao báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật đã tiếp thu nghiêm túc, đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội đã nêu tại Kỳ họp thứ 3, Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách.

Nhiều ý kiến đánh giá dự thảo Luật đã cơ bản đáp ứng được mục tiêu đặt ra, bảo đảm thể chế hóa kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng để “phát triển gia đình hạnh phúc, bền vững và thực hiện phòng, chống bạo lực gia đình toàn diện, khả thi, có hiệu quả”, tiếp tục hoàn thiện thể chế về công tác phòng, chống bạo lực gia đình theo hướng tăng cường các biện pháp bảo vệ các quyền con người theo Hiến pháp năm 2013, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của các thiết chế nhà nước, xã hội cũng như vai trò của gia đình trong phòng, chống bạo lực gia đình, góp phần gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của gia đình, dân tộc, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới.

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Tô Văn Tám, Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum cho rằng, việc ngăn chặn, xử lý hành vi bạo lực gia đình chỉ phát huy hiệu quả khi thông tin về hành vi bạo lực gia đình được phản ánh kịp thời đến cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền. Kênh thông tin quan trọng, kịp thời và chính xác là từ chính người bị bạo lực gia đình và thành viên trong gia đình. Nếu họ im lặng thì thường khó có thông tin kịp thời được. Do vậy, đại biểu cho rằng cần quy định trách nhiệm của người bị bạo lực gia đình và thành viên gia đình báo tin cho cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền khi có hành vi bạo lực gia đình. Đại biểu nhấn mạnh, thay đổi này sẽ làm cơ sở để việc phòng, chống bạo lực gia đình đi vào tâm thức hằng ngày của người dân, các thành viên gia đình, từ đó dần hình thành ý thức tự giác về một trách nhiệm pháp lý để phòng ngừa, ngăn chặn hành vi bạo lực gia đình.

Tham gia ý kiến, đại biểu Lê Thanh Hoàn- Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa đề nghị xem lại nguyên tắc không hòa giải hành vi bạo lực gia đình tại khoản 2 Điều 17. Theo đại biểu, hành vi bạo lực gia đình là hành vi đã hoặc đang diễn ra, nếu kịp thời ngăn chặn, hòa giải các bên liên quan để chấm dứt ngay hành vi bạo lực gia đình là điều nên làm. Nếu quy định không hòa giải hành vi cũng chưa thực sự rõ tính quy phạm văn bản luật. Bởi lẽ, hành vi theo từ điển của tiếng Việt là toàn bộ những phản ứng, cách cư xử biểu hiện ra bên ngoài của một người trong hoàn cảnh cụ thể. Do đó, không thể có việc hòa giải hành vi mà chúng ta phải hướng đến người có hành vi bạo lực gia đình để có tác động tích cực, phù hợp với họ để họ không thực hiện hành vi bạo lực gia đình.

Tại khoản 1 Điều 33 Dự thảo luật quy định "công việc phục vụ cộng đồng là công việc có quy mô nhỏ, trực tiếp phục vụ lợi ích của cộng đồng, nơi người có hành vi bạo lực gia đình sinh sống". Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga- Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương chỉ ra rằng, trong thực tế có rất nhiều trường hợp, người gây bạo lực và người bị bạo lực không cùng chung sống tại một địa bàn, nhất là những trường hợp đã ly hôn, người chung sống với nhau như vợ chồng, người là cha, mẹ, con riêng, anh chị em của người chung sống với nhau như vợ chồng, người đã từng có quan hệ cha, mẹ nuôi và con nuôi. Đồng thời, hành vi bạo lực của các đối tượng này lại thường xảy ra tại nơi người bị bạo lực cư trú chứ không phải là nơi người gây bạo lực cư trú.

Do vậy, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, quy định tại khoản 1 Điều 33 là chưa phù hợp. Mặt khác, việc thực hiện hành vi bạo lực ở một nơi nhưng thực hiện công việc phục vụ cộng đồng ở một nơi khác, trong trường hợp này sẽ không đủ sức răn đe, giáo dục, không đảm bảo tác dụng phòng ngừa bạo lực gia đình.

Nhiều đại biểu cũng chỉ ra rằng, Ban Công tác Mặt trận là tổ chức chính trị xã hội ở cơ sở đóng vai trò rất to lớn trong công tác quần chúng. Tuy nhiên, dự thảo luật chưa có quyết định đầy đủ để phát huy vai trò của tổ chức này, mà mới chỉ có quy định cho Mặt trận Tổ quốc cấp xã. Một số ý kiến đề nghị nên bổ sung vào điểm d khoản 1 Điều 19 một tổ chức nữa là Trưởng Ban Công tác Mặt trận và bổ sung vào khoản 2 Điều 32 quy định về việc phối hợp giữa trưởng thôn, tổ trưởng dân phố với Trưởng Ban Công tác Mặt trận để đảm bảo quy định của Luật được đầy đủ, chặt chẽ hơn, phát huy hiệu quả tốt hơn.

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, qua thảo luận, nhiều ý kiến đánh giá cao cơ quan trình cũng như cơ quan thẩm tra về tinh thần trách nhiệm, khẩn trương, phối hợp chặt chẽ trong quá trình soạn thảo, nghiêm túc, tiếp thu nhiều ý kiến góp ý.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nhấn mạnh, đây là dự án luật được dư luận xã hội, cử tri và Nhân dân rất quan tâm, vì vậy phiên thảo luận tiếp tục nhận được nhiều ý kiến của đại biểu. Tổng Thư ký Quốc hội sẽ tổ chức tổng hợp đầy đủ ý kiến thảo luận và gửi đến các vị đại biểu Quốc hội, các cơ quan có liên quan để nghiên cứu, tiếp thu. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ phối hợp với Chính phủ chỉ đạo các cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật, đảm bảo yêu cầu chất lượng, khả thi, thống nhất với các điều luật liên quan, đáp ứng yêu cầu thực tiễn để trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này.

Cổng Thông tin điện tử trân trọng giới thiệu một số hình ảnh tại phiên họp: