Tham dự buổi Lễ có đồng chí Nguyễn Huy Tiến, Phó Bí thư Ban cán sự đảng, Bí thư Đảng ủy, Phó Viện trưởng Thường trực VKSND tối cao; các đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao: Đồng chí Nguyễn Duy Giảng, đồng chí Nguyễn Hải Trâm, đồng chí Nguyễn Quang Dũng và đồng chí Nguyễn Hải Phong, nguyên Phó Viện trưởng Thường trực VKSND tối cao cùng đại diện lãnh đạo một số đơn vị thuộc VKSND tối cao, đại diện lãnh đạo Cục Điều tra hình sự Bộ Quốc phòng, Viện Khoa học hình sự Bộ Công an, Viện kiểm sát quân sự Trung ương, VKSND cấp cao tại Hà Nội, các đồng chí nguyên lãnh đạo Cơ quan điều tra VKSND tối cao qua các thời kỳ và toàn thể lãnh đạo, công chức, người lao động Cơ quan điều tra VKSND tối cao.

Diễn văn kỷ niệm 60 năm ngày truyền thống lực lượng điều tra ngành Kiểm sát nhân dân được đồng chí Phạm Thanh Từng, Thủ trưởng Cơ quan điều tra VKSND tối cao trình bày tại buổi Lễ đã tóm tắt về quá trình thành lập, phát triển của Cơ quan điều tra VKSND tối cao trong 60 qua. Theo đó, ngày 18/4/1962, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Lệnh số 12/LCT công bố Pháp lệnh quy định cụ thể về tổ chức của VKSND tối cao, tại Điều 5 của Pháp lệnh quy định bộ máy làm việc của VKSND tối cao, trong đó có Vụ Điều tra thẩm cứu, đánh dấu sự hình thành tổ chức Cơ quan điều tra ngành Kiểm sát nhân dân. Trong những năm đầu xây dựng ngành Kiểm sát nhân dân, Phòng Điều tra thẩm cứu (đơn vị tiền thân của Cục 1), sau đó là Vụ Điều tra thẩm cứu tại VKSND tối cao có nhiệm vụ trực tiếp điều tra một số loại tội phạm về kinh tế, trị an xã hội.

Năm 1989, trên cơ sở quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự đầu tiên của nước ta, Pháp lệnh tổ chức điều tra hình sự đã quy định Cơ quan điều tra VKSND là một trong hệ thống các Cơ quan điều tra chuyên trách, có thẩm quyền điều tra một số trường hợp khi Viện trưởng VKSND tối cao xét thấy cần thiết. Ở giai đoạn này, Cơ quan điều tra ngành Kiểm sát nhân dân được tổ chức ở hai cấp: Tại VKSND tối cao có Cục Điều tra (được thành lập trên cơ sở Vụ Điều tra thẩm cứu) và 36 Phòng Điều tra tại 61 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Viện kiểm sát quân sự có Phòng Điều tra và 18 Ban Điều tra thuộc Viện kiểm sát quân sự cấp thứ hai.

Từ năm 2003 đến năm 2009, với yêu cầu cải cách tư pháp, thực hiện chủ trương Viện kiểm sát không tiếp tục thực hiện chức năng kiểm sát chung mà tập trung thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp theo tinh thần của Nghị quyết 08-NQ/TW của Bộ Chính trị. Trong giai đoạn này trên cơ sở Luật Tổ chức VKSND năm 2002, các Phòng Điều tra của VKSND tỉnh, thành phố đều được giải thể, Cơ quan điều tra ngành Kiểm sát nhân dân chỉ được tổ chức ở VKSND tối cao với thẩm quyền “Điều tra một số loại tội xâm phạm hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ thuộc các cơ quan tư pháp”. Năm 2010, thực hiện chủ trương đẩy mạnh cải cách tư pháp, đổi mới tổ chức nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của VKSND để đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, Cơ quan điều tra VKSND tối cao đã từng bước được củng cố, kiện toàn và tăng cường.

Từ năm 2011 đến năm 2017, tiếp tục thực hiện chủ trương đẩy mạnh cải cách tư pháp, đổi mới tổ chức nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của VKSND để đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Cùng với việc chủ động phát hiện, xử lý nghiêm minh các hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp, Cơ quan điều tra đã đặc biệt chú trọng và tích cực phát hiện, xác định nguyên nhân, điều kiện dẫn đến vi phạm, tội phạm để kiến nghị đến các cơ quan hữu quan có biện pháp xử lý và phòng ngừa; đồng thời, xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công tác điều tra.

Từ năm 2018 đến nay, Cơ quan điều tra VKSND tối cao ngày càng khẳng định được vai trò và vị trí trong hệ thống các cơ quan tư pháp, góp phần thực hiện có hiệu quả chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp của ngành Kiểm sát nhân dân, được Đảng, Nhà nước, các cơ quan, đơn vị hữu quan và nhân dân tin tưởng, ghi nhận. Trong giai đoạn này, Cơ quan điều tra VKSND tối cao đã phát hiện, khởi tố, xử lý nhiều vụ án tham nhũng, chức vụ, phức tạp, xảy ra trong hoạt động tư pháp, được dư luận đồng tình.

Trải qua 60 năm lịch sử, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo, giám sát thường xuyên của Quốc hội, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan nhà nước, các tổ chức ở Trung ương và địa phương, sự đồng tình ủng hộ của nhân dân, ngành Kiểm sát nhân dân nói chung và Cơ quan điều tra tối cao nói riêng đã không ngừng phấn đấu và trưởng thành; đã thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, góp phần giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm các quyền tự do, dân chủ của nhân dân, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, sự nghiệp đổi mới của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi Lễ, đồng chí Lê Minh Trí, Viện trưởng VKSND tối cao ghi nhận, đánh giá cao kết quả công tác của toàn thể lãnh đạo, công chức, người lao động Cơ quan điều tra VKSND tối cao qua các thời kỳ. Đồng thời khẳng định, trước yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm, yêu cầu cải cách tư pháp ngày càng cao qua từng giai đoạn lịch sử, kết quả công tác của Cơ quan điều tra ngành Kiểm sát nhân dân đã góp phần củng cố, tăng cường niềm tin của Đảng, Nhà nước và Nhân dân đối với ngành Kiểm sát nhân dân; tạo điều kiện cho VKSND thực hiện tốt hơn chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp và đáp ứng với yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới.

Để Cơ quan điều tra VKSND thực hiện tốt hơn nữa thẩm quyền điều tra vụ án hình sự theo quy định của các đạo luật mới; đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ trong tình hình mới, Viện trưởng VKSND tối cao Lê Minh Trí đề nghị Cơ quan điều tra VKSND tối cao trên cơ sở tiến hành tổng kết căn bản, toàn diện thực tiễn thi hành các luật về tư pháp nói chung, pháp luật về tổ chức và hoạt động Cơ quan điều tra nói riêng, đề xuất sửa đổi, bổ sung để đổi mới về tổ chức và hoạt động, tăng cường hơn nữa hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Cơ quan điều tra nói chung, Cơ quan điều tra VKSND tối cao nói riêng.

Sớm kiện toàn tổ chức, bộ máy theo hướng hình thành Cơ quan điều tra chuyên trách, ngoài các phòng điều tra tố tụng, cần có đơn vị trinh sát nghiệp vụ, các đơn vị thực hiện các hoạt động nghiệp vụ đặc thù phục vụ cho hoạt động phát hiện tội phạm và điều tra vụ án, nhất là các hoạt động như: Điều tra kỹ thuật số, phối hợp thực hiện điều tra tố tụng đặc biệt… Đổi mới phương pháp thu thập, quản lý thông tin về tội phạm; tập trung xây dựng mạng lưới cơ sở, để chủ động theo dõi, nắm bắt thông tin về tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp, tham nhũng, chức vụ trong hoạt động tư pháp xảy ra trên toàn quốc; nâng cao trách nhiệm cung cấp thông tin về tội phạm trong nội bộ ngành Kiểm sát nhân dân và có cơ chế khuyến khích, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thông tin đại chúng để trao đổi nguồn thông tin.

Đổi mới phương pháp điều tra, phương pháp kiểm tra, xác minh theo hướng nâng cao chất lượng điều tra của các phòng điều tra tội phạm tại các địa bàn chuyên sâu từng lĩnh vực hoạt động tư pháp. Siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường kiểm tra, thanh tra nội bộ và phát huy có hiệu quả cơ chế kiểm tra, giám sát từ bên ngoài đối với hoạt động tư pháp nói chung, hoạt động điều tra nói riêng; đảm bảo cán bộ, công chức tư pháp, trước hết là các Điều tra viên, Cán bộ điều tra phải thực sự trong sạch, vững mạnh, chuyên nghiệp, vững về chính trị, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật, liêm chính, công tâm và bản lĩnh, kỷ cương và trách nhiệm, đủ phẩm chất, năng lực, uy tín đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Bên cạnh đó, Cơ quan điều tra VKSND tối cao cần tăng cường các điều kiện bảo đảm phục vụ hoạt động điều tra; phối hợp, hỗ trợ chặt chẽ với các đơn vị trong và ngoài Ngành nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra tội phạm, góp phần giúp Cơ quan điều tra VKSND tối cao thực sự trở thành một trong những lực lượng tinh nhuệ của ngành Kiểm sát nhân dân. Tăng cường hợp tác quốc tế, nhất là với các Viện kiểm sát, Viện Công tố một số nước tiên tiến, phát triển trong công tác đào tạo, bồi dưỡng về điều tra kỹ thuật số, giám định kỹ thuật hình sự,… nhằm nâng cao trình độ điều tra, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Nhân dịp này, thừa ủy quyền Chủ tịch nước, Viện trưởng VKSND tối cao đã trao Huân chương Lao động hạng Ba cho 02 cá nhân thuộc Cơ quan điều tra VKSND tối cao do có thành tích xuất sắc trong công tác từ năm 2016 đến năm 2020, góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Lãnh đạo VKSND tối cao cũng trao Bằng khen của Viện trưởng VKSND tối cao cho tập thể Cơ quan điều tra VKSND tối cao và 04 tập thể trực thuộc, 16 cá nhân do có thành tích xuất sắc trong công tác giai đoạn 2017 - 2022.