Thông qua quá trình giải quyết vụ án này, Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử hình sự Viện kiểm sát nhân dân tối cao thấy cần thiết thông báo để các đơn vị rút kinh nghiệm trong việc áp dụng pháp luật giải quyết vụ án hình sự, nhằm đảm bảo cho việc xét xử đúng quy định của pháp luật.

1. Nội dung vụ án

Ngày 01/10/2018, Ngô Thanh P không có giấy phép khai thác cát nhưng vẫn thỏa thuận với Nguyễn Xuân T về việc P sẽ bơm hút cát trên sông ĐN để bán cho T với giá 100.000 đồng/m3 T đưa cho P số điện thoại của Hứa Thanh A là Thuyền trưởng Sà Lan SG 7105 do T thuê để liên hệ địa điểm giao nhận cát. Khoảng 01 giờ ngày 02/10/2018, P gọi điện thoại cho A hướng dẫn điều khiển sà lan trên đến km 43 sông ĐN thuộc phường BL, thành phố BH để bơm, hút cát, trên sà lan có Nguyễn Văn C là người giúp việc. Ngô Thanh P điều khiển ghe tải sổ đăng ký LA 07199 có trang bị hệ thống bơm hút cát (tự chế), trên ghe có Võ Hoàng G, Võ Văn B, Phan Quốc V và Nguyễn Văn Q (chưa rõ địa chỉ), cùng nhau thực hiện hành vi bơm hút cát trên sông. Theo sự phân công của P, Võ Hoàng G, Phan Quốc V, Nguyễn Văn Q và Võ Văn B vận hành hệ thống bơm, hút cát, gồm: 01 động cơ được đấu nối với 03 đầu bơm cùng ống bơm, đường kính ống 25cm; trong đó, 01 đầu bơm dùng để hút nước, rồi đấy xuống đáy sông làm tơi cát, 01 đầu bơm dùng để hút cát được gắn với 01 thanh kim loại dài khoảng 20m, nhằm đưa đầu ống xuống đáy sông, 01 đầu bơm dùng để hút cát từ khoang chứa của ghe tải lên sà lan SG-7105.

Đến khoảng 03 giờ 30 phút ngày 02/10/2018, trong lúc P đang thực hiện hành vi bơm, hút cát trái phép nêu trên, thì bị Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh ĐN kiểm tra, lập biên bản và tạm giữ tang vật, gồm: 01 ghe tải gỗ số đăng ký LA-07199 có gắn hệ thống bơm hút cát (tự chế) do Ngô Thanh P điều khiển, 01 sà lan thép số đăng ký SG-7105 do Hứa Thanh A điều khiển và 172,971m3 cát khai thác trái phép chứa trên 02 phương tiện nêu trên.

Kết luận định giá tài sản số 52 ngày 02/3/2019 của Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự thành phố BH xác định: Tại thời điểm tháng 10/2018, 172,971m3 cát, loại cát tạp chất, trị giá 23.351.000 đồng.

2. Quá trình giải quyết vụ án

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 54/2019/HSST ngày 03/9/2019, Tòa án nhân dân tỉnh ĐN áp dụng điểm đ, khoản 1, Điều 227; điểm i, s, khoản 1, khoản 2, Điều 51 Bộ luật Hình sự, xử phạt Ngô Thanh P 01 năm tù về tội “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên”.

Ngày 06/9/2019, Ngô Thanh P kháng cáo xin được hưởng án treo.

Tại Bản án hình sự phúc thẩm số 857/2012/HSPT ngày 31/12/2019, Tòa án nhân dân cấp cao đã chấp nhận kháng cáo, sửa bản án sơ thẩm, áp dụng thêm Điều 65 Bộ luật Hình sự, xử phạt Ngô Thanh P 01 năm tù về tội “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên”, nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách là 24 tháng kể từ ngày tuyên án phúc thẩm.

Ngày 03/8/2020, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao ra Quyết định kháng nghị số 17/2002/KN-HS kháng nghị đối với Bản án hình sự phúc thẩm số 857/2019/HSPT ngày 31/12/2013 của Tòa án nhân dân cấp cao về phần quyết định hình phạt đối với Ngô Thanh P.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm, đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhất trí đối với Quyết định kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

3. Vấn đề cần rút kinh nghiệm

Từ tháng 02/2018 đến tháng 04/2018, Ngô Thanh P đã 02 lần bị xử phạt hành chính về hành vi khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường. Ngày 02/10/2018, Ngô Thanh P tiếp tục có hành vi khai thác cát trái phép với khối lượng 172,971m3 cát, loại cát tạp chất, trị giá 23.351.000 đồng. Hành vi phạm tội của Ngô Thanh P xâm phạm đến chế độ quản lý nhà nước về khai thác tài nguyên, bị cáo đã bị xử phạt hành chính nhiều lần nhưng vẫn tiếp tục vi phạm thể hiện sự coi thường, bất chấp pháp luật. Chính phủ đã có Chỉ thị và nhiều thông báo về việc tăng cường thực thi chính sách, pháp luật về khoáng sản, về tình hình vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát tại các địa phương, nên cần phải xử lý nghiêm minh. Tòa án cấp sơ thẩm đã xem xét đầy đủ các tình tiết giảm nhẹ “phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng”, “người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải” quy định tại điểm i, s, khoản 1, Điều 51 Bộ luật Hình sự, xử phạt Ngô Thanh P 01 năm tù về tội “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên” là phù hợp, tương xứng với tính chất, mức độ phạm tội của bị cáo và đúng quy định pháp luật.

Tuy nhiên, Tòa án cấp phúc thẩm chấp nhận kháng cáo, sửa án sơ thẩm xử phạt bị cáo Ngô Thanh P 01 năm tù nhưng cho hưởng án treo là sai lầm nghiêm trọng, không đảm bảo tính răn đe và phòng ngừa chung./.