VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO

Từ việc phân tích quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 về thời hạn áp dụng, hủy bỏ biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt, cũng như những khó khăn, vướng mắc nảy sinh trong thực tiễn, tác giả đưa ra một số kiến nghị, đề xuất hoàn thiện quy định này trong thời gian tới.

Thực tiễn thi hành Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 về kháng nghị tái thẩm cho thấy vẫn còn một số bất cập như đối tượng của kháng nghị tái thẩm quá rộng; quy định về căn cứ kháng nghị tái thẩm chưa hợp lý về kỹ thuật lập pháp; quy định về thời hạn kháng nghị tái thẩm chưa điều chỉnh hết các trường hợp phát sinh trên thực tế; chưa quy định trường hợp Viện kiểm sát rút một phần kháng nghị tái thẩm.

Thực tiễn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt (được quy định trong 06 điều luật - từ Điều 223 đến Điều 228 Chương XVI Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015) đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập, đòi hỏi thời gian tới cần tiếp tục hoàn thiện.

Quy định về biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 cần được sửa đổi, bổ sung theo hướng: Ghi nhận việc hủy bỏ lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú được áp dụng trước thời gian xét xử trong bản án; chỉ được gia hạn tạm giam để chuẩn bị xét xử khi có quyết định gia hạn thời hạn chuẩn bị xét xử; cho phép kê biên tài sản đối với người khác không phải người bị buộc tội.

Khái niệm “người bị buộc tội” chưa đầy đủ; các quy định liên quan đến quyền của người bào chữa, trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng và các cơ quan, tổ chức cá nhân khác liên quan đến việc bảo đảm quyền cho người bào chữa chưa rõ ràng, cụ thể... là những hạn chế trong chế định người bào chữa. Do vậy, cần tiếp tục hoàn thiện quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 về vấn đề này nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp.

Chức năng tố tụng hình sự cơ bản thực hiện những hướng hoạt động chính, chủ yếu của tố tụng hình sự, bao gồm: Chức năng buộc tội, chức năng bào chữa và chức năng xét xử. Các chức năng cơ bản đóng vai trò quan trọng, là định hướng và tạo thế cân bằng cho các hoạt động tố tụng hình sự. Do đó, để hoàn thiện Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, cần xác định rõ vị trí, vai trò của ba chức năng cơ bản này trong tố tụng hình sự.

Báo cáo án hình sự thông qua sơ đồ tư duy là công cụ minh họa, trình chiếu tại cuộc họp như một bức tranh tổng thể của vụ án hình sự, chỉ ra mối liên kết giữa các thông tin, sự kiện, vấn đề chính, cũng như nhận dạng và tìm ra bản chất của vấn đề cần làm rõ trong vụ án một cách logic, chính xác và hiệu quả; giúp cho lãnh đạo tiếp cận và nắm bắt vụ án nhanh, đầy đủ, toàn diện.

Thực tiễn xử lý tội phạm liên quan đến quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ còn một số khó khăn, vướng mắc như: Việc xác định số lượng tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự; xác định hành vi chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép thuốc pháo… cần có giải pháp tháo gỡ.

Trong những năm gần đây, cùng với sự gia tăng tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm đánh bạc cũng có sự chuyển dịch, thay đổi; phương thức, thủ đoạn đánh bạc trên môi trường không gian mạng với tính chất và mức độ ngày càng nghiêm trọng hơn. Bài viết phân tích thực trạng tội phạm đánh bạc sử dụng công nghệ cao và đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thu thập chứng cứ điện tử trong các vụ án này.

Để nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự và các tội phạm phát sinh từ hoạt động “tín dụng đen”, Kiểm sát viên được phân công thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra cần nắm chắc các quy định của pháp luật, có kinh nghiệm thực tiễn và thực hiện tốt một số kỹ năng cơ bản.

Việc lập và công chứng hợp đồng ủy quyền được coi là căn cứ pháp lý và là chứng cứ xác thực, tin cậy cho việc thực hiện các giao dịch do người đại diện theo ủy quyền thực hiện nhân danh người ủy quyền. Trên thực tế, việc công chứng hợp đồng ủy quyền ngày càng tăng, phát sinh không ít những vướng mắc, bất cập liên quan đến chủ thể, đối tượng của hợp đồng ủy quyền; quyền và nghĩa vụ của các bên khi tham gia giao kết hợp đồng ủy quyền.

Quy định về trách nhiệm hình sự tại Điều 13 BLHS năm 2015 khi “người phạm tội trong tình trạng mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình do dùng rượu, bia hoặc chất kích thích mạnh khác” chưa thể hiện được các trường hợp ngoại lệ và còn có nhiều cách hiểu khác nhau. Do đó, cần sửa đổi, bổ sung Điều luật này nhằm thống nhất nhận thức khi áp dụng trong thực tiễn.

Ngày 1/4/2024, tại phiên tòa xét xử bị cáo Trương Mỹ Lan và 85 bị cáo trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các tổ chức có liên quan, đại diện Viện kiểm sát đã tiến hành đối đáp quan điểm bào chữa của Luật sư.

Từ thực tiễn công tác giải quyết các vụ án đánh bạc và nghiên cứu các quy định của pháp luật, tác giả nêu một số vướng mắc cần trao đổi và đưa ra kiến nghị hoàn thiện pháp luật để có sự thống nhất trong nhận thức và đường lối xử lý loại tội phạm này.

Để công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm đúng quy định của pháp luật, đảm bảo chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm đòi hỏi quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát phải đồng bộ, đặc biệt là quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát trong việc thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tiếp nhận, xử lý thông tin ban đầu của Công an cấp xã.