Một số khó khăn, vướng mắc sau một năm thực hiện Luật thi hành án hình sự của Viện kiểm sát địa phương

Luật thi hành án hình sự được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 17/6/2010, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2011. Ngày 16/12/2010, Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành Chỉ thị số 04/CT-VKSTC về việc tổ chức triển khai Luật thi hành án hình sự trong ngành kiểm sát nhân dân. Ngay trong kế hoạch công tác năm 2011 các Viện kiểm sát nhân dân địa phương đã xây dựng chương trình công tác Kiểm sát thi hành án hình sự theo Luật thi hành án hình sự, gắn việc chuyển giao công tác theo Quyết định số 01/QĐ/VKSTC-V9 ngày 10/12/2010 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao từ Phòng 10 sang Phòng 4; giao chỉ tiêu công tác kiểm sát thi hành án hình sự cho Phòng 4 và các Viện kiểm sát cấp huyện, đồng thời chủ động bố trí đủ lực lượng cán bộ và phương tiện cần thiết để Phòng 4 kiểm sát các Trại tạm giam thuộc Bộ Công an đóng tại địa bàn các tỉnh...

Một số khó khăn, vướng mắc sau một năm thực hiện

Luật thi hành án hình sự của Viện kiểm sát địa phương

Qua hơn 01 năm thi hành Luật Thi hành án hình sự bước đầu đã đạt được kết quả quan trọng, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với công tác thi hành án hình sự trong phạm vi cả nước, góp phần đấu tranh phòng, chống tội phạm, đảm bảo an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, cải cách hành chính cũng như bảo đảm tốt hơn quyền lợi, trách nhiệm của các đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật này.

Tuy nhiên sau hơn 01 năm thực hiện Luật thi hành án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân các cấp có một số khó khăn vướng mắc cụ thể như sau:

- Luật thi hành án hình sự chưa quy định Tòa án có trách nhiệm gửi quyết định hoãn thi hành án phạt tù cho Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn để quản lý bị án được hoãn thi hành án, chính vì vậy đã dẫn đến tình trạng Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn không quản lý được các đối tượng hoãn thi hành án; một số đối tượng phải chấp hành án về cư trú tại địa phương phần lớn đi làm ăn nơi khác do vậy khi triệu tập đến cơ quan thi hành án để nhận bản án, quyết định thi hành án gặp khó khăn và thường chậm theo quy định của pháp luật.

- Chưa có Thông tư hướng dẫn cụ thể do vậy việc áp dụng pháp luật dễ phát sinh vướng mắc: Việc áp dụng quyền yêu cầu của Viện kiểm sát theo khoản 1 Điều 141 gồm những yêu cầu nào?

- Chưa có Thông tư hướng dẫn cụ thể việc thi hành án tử hình, nhiều địa phương chưa xây dựng nhà thi hành án tử hình.

- Việc phối hợp với các trại tạm giam của Bộ công an đóng trên địa bàn gặp khó khăn do không có văn bản chỉ đạo công tác phối hợp

- Trang thiết bị phục vu cho công tác kiểm sát thi hành án hình sự thiếu (ô tô để đi xa); cán bộ, kiểm sát viên phải thường xuyên tiếp xúc với phạm nhân trong đó có người bị nhiễm HIV giai đoạn cuối nguy cơ lây nhiễm rất cao song lại không có chế độ bảo hộ, bồi dưỡng độc hại.

- Trong việc kiểm sát hồ sơ hoãn, tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù: Đối với những trường hợp tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù do bị bệnh nặng “phải có kết luận của bệnh viện cấp tỉnh trở lên”. Trong trường hợp này kết luận của bệnh viện cấp tỉnh là nội dung kết luận trong bệnh án điều trị hay bằng một văn bản kết luận riêng của bệnh viện cấp tỉnh trở lên đã tạo ra sự thiếu thống nhất trong nhận thức, dẫn đến việc áp dụng tùy tiện. Hiện nay các trường hợp xin hoãn, tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù đều sử dụng kết luận trong bệnh án điều trị tại bệnh viện cấp tỉnh trở lên vì không có quy định nào bắt buộc bệnh viện cấp tỉnh trở lên phải cung cấp văn bản kết luận riêng cho bệnh nhân điều trị.

- Công tác kiểm sát việc thi hành hình phạt bổ sung khó khăn vì khi Bản án có hiệu lực thi hành Tòa án chỉ Quyết định thi hành hình phạt chính còn hình phạt bổ sung không ra quyết định thi hành dẫn đến việc theo dõi khó khăn.

- Luật quy định Cơ quan thi hành án hình sự công an cấp huyện chịu trách nhiệm thi hành Quyết định thi hành án của Tòa án cấp tỉnh trong việc áp giải bị án vào thi hành sẽ khó khăn cho công tác kiểm sát thi hành án hình sự, việc thi hành Quyết định đó thuộc trách nhiệm của cơ quan Thi hành án hình sự Công an cấp huyện, đối với bị án đang tại ngoại mà không đến trình diện chấp hành án tại Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện trong thời hạn 07 ngày kế từ ngày nhận được quyết định thi hành án thì Cảnh sát hỗ trợ tư pháp thực hiện áp giải. Luật quy định thời gian như vậy là quá ngắn bởi trước khi muốn áp giải bị án thì Cơ quan thi hành án hình sự Công an huyện phải làm các thủ tục như xác minh lý lịch tư pháp của bị án ở địa phương, tra cứu căn cước bị án tại Công an tỉnh… Nhiều cơ quan thi hành án hình sự ở 2 cấp chưa được thành lập theo quy định của pháp luật với lý do: Đến ngày 18/6/2012, Thông tư hướng dẫn số 25/TT-BCA ngày 2/5/2012 của Bộ công an mới có hiệu lực thi hành nên việc triển khai thực hiện thực tế còn gặp nhiều khó khăn.

Đội ngũ cán bộ làm công tác thi hành án hiện nay của các cơ quan thi hành án hình sự hầu như chưa được bổ sung, tăng cường mà chủ yếu vẫn là những cán bộ làm công tác giam giữ kiêm nhiệm

Chưa có con dấu riêng để hoạt động theo đúng chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Luật thi hành án hình sự

Một số đơn vị chưa thiết lập hệ thống sổ thụ lý theo dõi công tác thi hành án hình sự nói chung, hoặc có đơn vị hiện tại vẫn theo dõi tạm thời qua hệ thống quản lý tạm giữ, tạm giam; có một số đơn vị chủ động mở hệ thống sổ nhưng chưa đảm bảo yêu cầu, hoặc mỗi đơn vị có cách theo dõi khác nhau dẫn đến tình trạng không thống nhất về các tiêu chí quản lý cũng nhhư số liệu báo thống kê.

Đối với cơ quan, tổ chức được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự chưa được trang bị hệ thống theo dõi, quản lý các đối tượng thi hành hình phạt tù được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ hoặc các hình phạt khác. Do đó công tác quản lý các đối tượng này ở địa phương gặp khó khăn, chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định của pháp luật.

Thu Hương