VKSND tỉnh Bắc Ninh rút kinh nghiệm vụ án tranh chấp hôn nhân gia đình bị cấp phúc thẩm hủy

Thông qua công tác kiểm sát vụ án Tranh chấp hôn nhân gia đình giữa anh Nguyễn Quang Thao và chị Nguyễn Thị Duyên được giải quyết tại bản án số 19/2014/HNGĐ ngày 14/10/2014 của Tòa án nhân dân huyện Yên Phong bị Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh hủy do vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, không đảm bảo quyền lợi của bị đơn và những người liên quan trong vụ án. Vừa qua, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh ban hành thông báo để rút kinh nghiệm chung...

VKSND tỉnh Bắc Ninh rút kinh nghiệm vụ án tranh chấp hôn nhân gia đình bị cấp phúc thẩm hủy

Nội dung vụ án: Anh Thao và chị Duyên kết hôn ngày 2/9/1986. Trước khi cưới anh chị có tìm hiểu tự nguyện và đăng ký kết hôn tại UBND xã Vân Hà, Việt Yên, Bắc Giang. Vợ chồng chung sống cùng gia đình anh Thao ở Mai Thượng, Mai Đình, Hiệp Hòa, Bắc Giang khoảng một năm thì ra sống riêng. Phía anh Thao cho rằng mâu thuẫn vợ chồng phát sinh năm 2011, còn chị Duyên cho rằng vợ chồng hạnh phúc được khoảng 10 năm thì phát sinh mâu thuẫn trong làm ăn kinh tế và nuôi dạy con. Vợ chồng sống ly thân từ đầu năm 2012, Anh Thao cho rằng vợ chồng không còn tình cảm nên xin được ly hôn chị Duyên; phía chị Duyên xác định vẫn còn tình cảm với chồng không đồng ý ly hôn. Vợ chồng có 3 con chung là Nguyễn Thị Yên sinh ngày 27/12/1987, Nguyễn Thị Khuyên sinh 24/6/1993 và Nguyễn Quang Thông sinh 18/12/1994. Các con đều đã trưởng thành nên không đề nghị xem xét giải quyết về vấn đề nuôi con và cấp dưỡng nuôi con chung. Vợ chồng có các tài sản chung gồm:

Về nhà đất:

- 01 nhà 5 tầng trên thửa đất số 62, tờ bản đồ 37, diện tích đất 89,8m2 tại phố Chờ, thị trấn Chờ. Thửa đất đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số X399579 ngày 08/07/2003 cho hộ bà Đặng Thị Thái. Tháng 8/2009 bà Thái chuyển nhượng cho chị Duyên theo hợp đồng số: 137/HĐ. Ngày 9/9/2009 Phòng TNMT huyện Yên Phong chỉnh lý biến động tại trang 4 mang tên bà Nguyễn Thị Duyên. Ngày 1/9/2010 chị Duyên, anh Thao thế chấp vay vốn ngân hàng. Cuối năm 2011 chị Duyên đã giải chấp và bán nhà đất này cho em gái là chị Nguyễn Thị Dáng theo hợp đồng ký ngày 28/12/2011 tại Phòng công chứng Hoàng Phong. Anh Thao cho rằng chị Duyên tự ý bán tài sản chung của vợ chồng không có sự đồng ý của anh. Anh đề nghị hủy hợp đồng chuyển nhượng này. Tại phiên hòa giải chị Duyên xác nhận đây là tài sản chung của vợ chồng nhưng chị đã bán để trả nợ những khoản vay trước đó. Hiện nhà đất đã làm xong thủ tục đứng tên chị Nguyễn Thị Dáng, không liên quan gì đến vụ án này.

- 01 ngôi nhà cấp 4 nằm trên thửa đất số 10, tờ bản đồ số 01, diện tích 107m2 tại số 11, phố Mới, thị trấn Chờ. Đã được UBND huyện Yên Phong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AD329768 ngày 08/11/2005 đứng tên anh Thao, chị Duyên.

- 01 ngôi nhà 2 tầng trên thửa đất số 358, tờ bản đồ 16, diện tích 72m2 tại Tổ 7, phường Phan Đình Phùng thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Đã được UBND thành phố Thái Nguyên cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số BC737257 ngày 29/10/2010 đứng tên anh Nguyễn Quang Thao, chị Nguyễn Thị Duyên.

Về đất dự án:

- Anh Thao đứng tên hai dự án cải tạo đất sản xuất gạch thủ công và nuôi trồng thủy sản tại xã Yên Sơn, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang là 20 năm từ tháng 10/2008 đến tháng 10/2018 và xã Quỳnh Sơn, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 25 năm từ tháng 7/2008 đến tháng 7/2033. Cả hai dự án này đều đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Năm 2010 UBND tỉnh Bắc Giang xóa bỏ lò gạch thủ công nên cả hai dự án này đã ngừng sản xuất gạch. Ngày 1/11/2010 anh Thao đã chuyển nhượng dự án ở Yên Sơn, Lục Nam cho anh Nguyễn Quang Thùa với giá chuyển nhượng là 150 triệu. Ngày 15/11/2010 anh Thao đã chuyển nhượng dự án ở Quỳnh Sơn, huyện Yên Dũng cho anh Âu Văn Hoàn với giá chuyển nhượng là 90 triệu. Anh Thao cho rằng mình đã chuyển nhượng toàn bộ hai dự án để lấy tiền mua đất làm nhà, không thuộc quyền quản lý của anh Thao nữa, chị Duyên cho rằng đây là tài sản chung của vợ chồng anh, chị đề nghị giải quyết theo pháp luật.

Về quyền tài sản đối với 2 công ty:

Đối với Cty TNHH Tiến Thông: Anh Thao cho rằng trong thời gian góp vốn chị Duyên đã không góp số vốn theo đăng ký kinh doanh là 40% trên tổng giá trị vốn góp là 1.200.000.000 đồng. Số tiền góp vốn này do anh Thao đi vay của cá nhân sau đó chuyển sang vay Ngân hàng để góp toàn bộ. Hơn nữa đã có quyết định không công nhận chị Duyên là thành viên của công ty. Anh Thao đã làm thủ tục đăng ký thay đổi thành viên công ty tại Sở kế hoạch đầu tư tỉnh Bắc Ninh. Quá trình hoạt động công ty đã mua 3 chiếc xe ô tô của Nhà máy VINACONEX. Năm 2011 Cty đã chuyển nhượng 3 xe ô tô này cho ông Hoàng Văn Xuân ở Mai Thượng, Mai Đình, Hiệp Hòa, Bắc Giang với giá 215 triệu. Anh Thao xác định đây là tài sản riêng của cá nhân anh không phải là tài sản chung của vợ chồng. Chị Duyên cho rằng anh Thao trình bày như vậy là không đúng. Giá trị vốn góp 1.200.000.000 đồng là tài sản chung của vợ chồng, chị có góp vào 40%.

Đối với 30% giá trị cổ phần của Cty Cổ phần xây dựng và dịch vụ Thương mại Hải Nam. Tại thời điểm góp vốn có giá trị là 990 triệu đồng. Ngày 5/1/2011 anh Thao đã chuyển nhượng phần vốn góp này cho ông Nguyễn Quang Thì với giá thỏa thuận là 400 triệu đồng, anh đã sử dụng vào mua đất và xây nhà. Khi chuyển nhượng anh có bàn bạc với chị Duyên. Nay anh xác định tài sản này không còn. Chị Duyên cho rằng mình không biết việc anh Thao chuyển nhượng phần vốn góp nên Thao phải chịu trách nhiệm với phần vốn góp này.

Về công nợ:

- Anh Thao trình bày: Vợ chồng nợ ông Trần Việt Trung và bà Nguyễn Thị Phương Mai 500 triệu đồng, vay ngày 20/10/2011. Ông Hoàng Hữu Hương 1.050.000.000 đồng vay ngày 21/5/2009 được đảm bảo bằng quyền sử dụng thửa đất số 10, tờ bản đồ 01, diện tích 107m2 ở số 11 thị trấn Chờ. Ông Bành Văn Thành 400 triệu đồng vay ngày 22/1/2010 và ngày 30/1/2010, mỗi lần vay 200 triệu. Ông Tạ Minh Hiền 400 triệu đồng, vay ngày 1/4/2009. Ông Mẫn Đức Xuân 550 triệu vay ngày 1/2/2011, khi vợ chồng ly thân anh Thao đã trả được 50 triệu. Chị Nguyễn Thị Hòa 750 triệu. Bà Phạm Thái Hằng 500 triệu ghi nợ ngày 2/12/2011, anh Thao đã thanh toán xong khoản nợ này khi vợ chồng sống ly thân. Khi vay các khoản tiền này chị Duyên đều biết. Số tiền vay ông Trung, bà Mai chị Duyên có ký vào hợp đồng vay, các khoản vay còn lại do mình anh ký nhận. Anh Thao dùng số tiền vay nêu trên để mua đất xây nhà 5 tầng và phục vụ kinh doanh. Anh Thao đề nghị tòa án giải quyết theo pháp luật.

- Bản thân chị Duyên chỉ thừa nhận khoản nợ ông Trung bà Mai là nợ chung của vợ chồng. Theo chị khoản nợ này đã thanh toán xong chưa lấy lại giấy vay, chị đồng ý cùng anh Thao có trách nhiệm đối với khoản vay nợ này còn các khoản vay khác chị không thừa nhận.

Ngoài các tài sản trên chị Duyên cho rằng vợ chồng còn có các tài sản khác như:

- 02 lô đất có diện tích 895m2 và 873,8m2 tại Xuân Dục, Tân Minh, Sóc Sơn, Hà Nội mua chung với ông Hà Viết Tung và ông Hoa Anh Tuấn; chị Duyên đã gửi giấy cam kết, ngoài ra chị không cung cấp được các tài liệu khác cũng như địa chỉ hiện tại của những người mua chung.

- 01 xe ô tô HUYNDAI BKS 30P - 2660 đăng ký xe mang tên nhà máy VINACONEX 3, do Công ty Tiến Thông mua năm 2009 là 560 triệu hiện do anh Thao đang trực tiếp quản lý; 01 xe máy Futrer BKS 99Y1-5463 đăng ký xe mang tên chị Duyên, chiếc xe này công an huyện Yên Phong đang tạm giữ trong vụ án liên quan đến trộm cắp tài sản.

+ Về công nợ: Chị Duyên chỉ thừa nhận khoản vay ông Trung bà Mai, chị cho rằng còn có một số người nợ vợ chồng như sau: chị Nguyễn thị Hòa vay vợ chồng 95 triệu ngày 24/5/2012, ông Nguyễn Văn Vọng, vợ là bà Vương thị Nguyệt nợ vợ chồng 130 triệu vay 6/6/2012.

Chị Duyên còn yêu cầu xem xét và giải quyết theo pháp luật hai khoản nợ của nhà máy VINACONEX 3 nợ Cty Tiến Thông số tiền 1.023.275.654 đồng theo biên bản đối chiếu công nợ lập ngày 24/5/2012 và doanh nghiệp tư nhân Ngọc Hà nợ Cty Tiến thông 100 triệu theo biên bản đối chiếu công nợ ngày 29/02/2012.

- Trong số 14 cá nhân và cơ quan liên quan đến việc vay nợ và mua bán nhà đất, chuyển nhượng vốn góp như: chị Nguyễn Thị Dáng cho rằng việc anh Thao chị Duyên ly hôn chị không có liên quan gì vì nhà đất chị Duyên chuyển nhượng cho chị là tài sản của vợ chồng chị; UBND huyện Yên Phong xác nhận đã chỉnh lý biến động đối với thửa đất mà chị Dáng nhận chuyển nhượng của chị Duyên, bà Phạm Thái Hằng đã rút yêu cầu khởi kiện; chị Nguyễn thị Hòa đã nộp giấy biên nhận trả 95 triệu đồng chị vay của anh Thao, chị Duyên cho anh Thao do anh Thao viết biên nhận. Ông Bành Văn Thành và ông Mẫn Đức Xuân Và chị Nguyễn Thị Hòa không yêu cầu giải quyết.

Ông Nguyễn Quang Thì cho rằng 30% giá trị vốn góp trong công ty Hải Nam là của ông vì ông đã nhận chuyển nhượng của anh Thao. Anh Âu Văn Ổn giám đốc công ty Hải Nam xác nhận việc anh Thao chuyển nhượng vốn góp cho ông Thì đã được 3/4 thành viên góp vốn của công ty đồng ý, Cty chưa làm thủ tục đăng ký lại.

Ông Hoàng Hữu Hương xác nhận có cho vợ chồnganh Thao vay số tiền 1.050.000.000 đồng từ ngày 21/8/2009, từ khi vay hàng tháng anh Thao vẫn trả lãi theo thỏa thuận. Nay anh chị ly hôn ông đề nghị vợ chồng cùng có trách nhiệm trả nợ.

Ông Trung và bà Mai yêu cầu vợ chồng phải có trách nhiệm trả nợ nhưng chưa có nhu cầu đòi ngay. Anh Tạ Minh Hiền yêu cầu vợ chồng phải có trách nhiệm với khoản nợ của anh và phải thanh toán khi anh cần.

Anh Âu Văn Hoàn và anh Nguyễn Quang Thùa là 2 người nhận chuyển nhượng dự án đất ở Lục Nam và Yên Dũng yêu cầu giải quyết theo pháp luật.

Chị Nguyễn thị Yên là con gái anh Thao, chị Duyên yêu cầu nếu bố mẹ ly hôn đề nghị thanh toán cho chị phần tài sản chị đã xây dựng tại số nhà 11 thị trấn Chờ, Yên Phong chị giá xây dựng năm 2013 là 15 triệu.

Bản án sơ thẩm số 19/2014/HNGĐ-ST ngày 14/10/2014 của TAND huyện Yên Phong đã quyết định:

Chấp nhận yêu cầu xin ly hôn của anh Nguyễn Quang Thao, xử cho anh Nguyễn Quang Thao được ly hôn chị Nguyễn Thị Duyên.

Về con chung: Các con chung đều đã trưởng thành nên không xem xét giải quyết về vấn đề nuôi con, cấp dưỡng nuôi con chung.

Tách phần tài sản trong vụ án hôn nhân gia đình thụ lý số 84/2012/TLST-HNGĐ ngày 24/12/2012 giải quyết sau. Chuyển đơn tố cáo hành vi giả mạo chữ ký của anh Thao về việc chuyển nhượng 500 triệu đồng vốn góp của Cty TNHH Tiến Thông đến cơ quan Công an huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh giải quyết theo thẩm quyền...

Không đồng ý với kết quả xét xử, ngày 20/10/2014 chị Duyên kháng cáo toàn bộ bản án.

Bản án số 14/2015/HNGĐ-PT ngày 4/2/2015 của Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã quyết định: Hủy toàn bộ bản án ly hôn sơ thẩm số 19/2014/HNGĐ-ST ngày 14/10/2014 của TAND huyện Yên Phong xét xử lại vụ án theo đúng quy định của pháp luật

Những vấn đề cần rút kinh nghiệm:

Về tố tụng: Quá trình giải quyết vụ án, chị Duyên đã có đơn tố cáo anh Thao vi phạm chế độ một vợ một chồng từ tháng 6/2014. Đến thời điểm xét xử vụ án, chị Duyên vẫn chưa nhận được kết quả giải quyết. Ngày 29/9/2014 chị Duyên có đơn tố cáo anh Nguyễn Quang Thao có hành vi giả mạo chữ ký của chị để chuyển nhượng số vốn góp của chị vào Cty TNHH Tiến Thông.

Tại phiên tòa sơ thẩm ngày 14/10/2014 chị Duyên khai rằng: chị là nguyên đơn trong vụ án chia tài sản chung. Sau đó tòa án đã nhập với vụ án anh Thao xin ly hôn chị để giải quyết trong cùng một vụ án. Luật sư bảo vệ quyền lợi chị Duyên đã cung cấp thêm một số chứng cứ chứng minh hình vi vi phạm chế độ một vợ, một chồng của anh Thao. Cả luật sư, người đại diện theo ủy quyền của chị Duyên và bản thân chị Duyên cùng đề nghị dừng phiên tòa, tạm đình chỉ giải quyết vụ án chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra giải quyết trước khi giải quyết vụ án ly hôn về hành vi giả mạo chữ ký của chị trong hồ sơ thay đổi thành viên công ty nhưng Hội đồng xét xử vẫn tiến hành xét xử và ban hành bản án như nêu trên là chưa giải quyết toàn diện, triệt để không đảm bảo quyền lợi của các đương sự trong vụ án. Vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng quy định tại Điều 38, 189 BLTTDS.

Về nội dung: TAND huyện Yên Phong vẫn tiến hành xét xử cho anh Thao ly hôn chị Duyên khi bị đơn có đơn tố cáo hành vi vi phạm chế độ một vợ một chồng của anh Thao và hành vi giả mạo chữ ký của chị trong việc chuyển nhượng phần vốn góp của chị vào Cty Tiến Thông và tách phần tài sản ra để giải quyết sau trong khi chị Duyên và một số người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan vẫn có yêu cầu giải quyết theo pháp luật về tài sản và công nợ là chưa đảm bảo quyền lợi của các đương sự. Kiểm sát viên kiểm sát xét xử tại phiên tòa không có quan điểm yêu cầu Hội đồng xét xử hoãn phiên tòa để đợi kết quả giải quyết của các cơ quan chức năng sau đó giải quyết vụ án anh Thao xin ly hôn chị Duyên theo quy định của pháp luật. Trong bài phát biểu của Kiểm sát viên tại phiên tòa không nêu ra các tình tiết diễn biến về những vi phạm của tòa án trong việc xử lý các thủ tục tố tụng và nội dung tại phiên tòa như đã nêu trên. Khi Tòa án vẫn vếp tục xét xử Kiểm sát viên không đề xuất Lãnh đạo viện Kháng nghị hoặc báo cáo Viện kiểm sát cấp trên tiến hành kháng nghị theo quy định của pháp luật là chưa làm tròn trách nhiệm

Vì các vi phạm nêu trên, tại Bản án phúc thẩm số 14/2015/HNGĐ-PT ngày 4/2/2015 TAND tỉnh Bắc Ninh đã áp dụng khoản 3 Điều 275, Điều 277 BLTTDS hủy toàn bộ bản án sơ thẩm, giao hồ sơ cho TAND huyện Yên Phong xét xử lại theo đúng quy định của pháp luật.