Trong hai ngày 18 và 19 tháng 12 năm 2012, tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổ chức Hội nghị “Thực trạng tệ nạn, tội phạm ma túy ở Việt Nam, nguyên nhân và những kiến nghị phòng ngừa”...
Một số kiến nghị của Viện kiểm sát nhằm
hạn chế tình trạng vi phạm, tội phạm về ma túy
Trong hai ngày 18 và 19 tháng 12 năm 2012, tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổ chức Hội nghị “Thực trạng tệ nạn, tội phạm ma túy ở Việt Nam, nguyên nhân và những kiến nghị phòng ngừa”. Hội nghị tập trung thảo luận về diễn biến tình hình vi phạm, tội phạm ma túy; đặc điểm tội phạm ma túy; tình hình các tụ điểm phức tạp về ma túy; thực trạng tệ nạn ma túy, công tác cai nghiện ma túy; kết quả giải quyết án ma túy ở Việt Nam. Đồng thời cũng nêu ra những nguyên nhân và một số giải pháp, kiến nghị về tệ nạn, tội phạm ma túy ở Việt Nam. Trang thông tin điện tử Viện kiểm sát nhân dân tối cao trích đăng một số kiến nghị nhằm hạn chế tình trạng vi phạm, tội phạm và tệ nạn ma túy:
Kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ và Bộ, ngành hữu quan
- Sửa đổi Điều 28 Luật Phòng chống ma túy theo hướng tăng thời gian cai nghiện tập trung (hiện đang quy định thời hạn tối đa 24 tháng) và quy định chặt chẽ hơn việc quản lý người nghiện sau cai, nhất là chế độ, chính sách tạo công ăn việc làm giúp họ tái hòa nhập cộng đồng.
- Đề nghị sửa đổi Điều 194 Bộ luật hình sự theo hướng tách các hành vi mua bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép chất ma túy thành các tội độc lập; sửa Điều 192 theo hướng chỉ cần vi phạm một trong ba điều kiện trong điều luật, là có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Đồng thời cần lượng hóa diện tích trồng cây thuốc phiện …vào điều luật để có căn cứ xử lý.
- Xem xét khung áp dụng hình phạt tiền đối với các bị cáo phạm tội ma túy nhưng là đối tượng nghiện vì rất khó cho công tác thi hành án.
- Qua thực tiễn thi hành pháp luật cho thấy việc quy định của Bộ luật hình sự về xử lý người phạm tội về các chất ma túy giữa heroin và ma túy tổng hợp ở thể rắn là chưa phù hợp, vì tính nguy hiểm của ma tuý tổng hợp tương đương hêroin nhưng khi áp dụng cũng khác nhau, ví dụ: Đối với chất ma túy Methamphetamine là loại ma túy có tính chất hóa học mạnh hơn cả heroin nhưng chỉ xác định là ma túy ở thể rắn nên có định lượng xử lý cao hơn heroin, vì vậy cần quy định lượng tương đương với heroin.
- Cần có văn bản pháp luật hướng dẫn xử lý đối với cỏc trường hợp bị bệnh AIDS giai đoạn cuối. Vì hiện nay quy định tại Điều 25 và 46 của Bộ luật Hình sự thì không phải trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự và Điều 42 Luật phòng, chống HIV/AIDS thì người đang bị điều tra, truy tố, xét xử mà bị bệnh AIDS giai đoạn cuối được tạm đình chỉ điều tra, miễn chấp hành hình phạt, hõan hoặc tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù. Dẫn đến, sau khi tạm đình chỉ được trả về địa phương các đối tượng này lại tiếp tục thực hiện hành vi mua bán trái phép chất ma túy với thủ đoạn tinh vi hơn.
Kiến nghị với Chính phủ
- Chính phủ cần có chính sách phát triển kinh tế ở từng địa phương, đặc biệt với đồng bào dân tộc thiểu số ở các huyện, xã vùng sâu, vùng cao, vùng biên giới, giúp đồng bào ổn định cuộc sống hạn chế việc trồng cây thuốc phiện và phạm tội về ma túy.
- Đầu tư nâng cấp và mở thêm các trung tâm cai nghiện, trang bị đầy đủ cơ sở vật chất phục vụ tốt cho việc tổ chức cai nghiện, chữa bệnh và dạy nghề, tạo công ăn việc làm để hạn chế họ không tái nghiện. Thực tế những năm qua cho thấy biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn và việc tổ chức cai nghiện ma túy tại gia đình và cộng đồng theo quy định tại Nghị định số 163/2003/NĐ-CP ngày 19/12/2003 và Nghị định số 94/2010/NĐ-CP ngày 09/9/2010 của Chính phủ hiệu quả không cao. Vì vậy, Chính phủ cần nghiên cứu lại các chế định này. Vì để cai nghiện được ma túy, thì biện pháp hữu hiệu nhất là đưa người nghiện vào các Trung tâm cai nghiện của địa phương để họ tập trung vào việc cai nghiện. Chính quyền địa phương và các ngành chức năng cần quan tâm giải quyết việc làm, dạy nghề, hỗ trợ vốn cho người cai nghiện, người phạm tội về ma túy đó hoàn lương để họ không tái nghiện, tái phạm.
- Bổ sung kịp thời vào danh mục các chất ma tuý mới để thuận lợi cho việc xử lý các đối tượng phạm tội ma tuý đạt hiệu quả cao, như thuốc PMP/PRO có chứa thành phần Dextropropoxyphene.
- Có chế độ đãi ngộ cho lực lượng tham gia trực tiếp làm công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy trong ngành Kiểm sát nhân dân. Đồng thời, cần ban hành chính sách quy định việc bảo vệ cho gia đình những cán bộ, Điều tra viên, Kiểm sát viên và Thẩm phán trực tiếp tham gia hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy.
- Có chế động viên, khen thưởng kịp thời cho những người có công trong việc phát hiện, tố giác hành vi vi phạm, tội phạm về ma túy. Đồng thời, có cơ chế quy định việc đảm bảo an toàn, bí mật cho người phát hiện, tố giác hành vi vi phạm về ma túy.
- Tăng kinh phí, biên chế, cơ sở vật chất, công cụ, phương tiện hỗ trợ cho lực lượng chuyên trách làm công tác đấu tranh phòng, chống ma túy nói chung và nhất là tại các địa phương trọng điểm về tệ nạn và tội phạm ma túy.
- Tăng cường ký Hiệp định tương trợ tư pháp với một số nước có liên quan. Tăng cường hợp tác quốc tế trong việc kiểm soát, đấu tranh phòng chống tội phạm ma tuý với các quốc gia, đặc biệt những quốc gia láng giềng có biên giới liền kề. Có quy định về cơ chế phối hợp giữa các nước trong việc thực hiện các uỷ thác điều tra xác minh lý lịch và những yêu cầu khác theo Luật Tương trợ tư pháp phục vụ giải quyết vụ án ma túy đáp ứng kịp thời tình hình đấu tranh phòng chống tội phạm ma tuý, đặc biệt là những vụ án ma tuý có tổ chức, xuyên quốc gia.
- Chỉ đạo Chính quyền địa phương các cấp cần có biện pháp tăng cường quản lý, giáo dục người nghiện ma tuý chặt chẽ hơn, việc cai nghiện bắt buộc phải được thực hiện triệt để. Biểu dương kịp thời và nhân rộng các điển hình tiên tiến trong công tác đấu tranh phòng chống ma túy, các điển hình về việc cai nghiện thành công, từ bỏ ma túy vươn lên làm giàu, thành đạt trong cuộc sống.
- Sửa đổi khoản 6, điều 21 Nghị định 73 ngày 12/7/2010 theo hướng “tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề trong thời hạn từ 3 đến 6 tháng đối với hành vi quy định tại điểm a khoản 2, điểm a, d khoản 3, khoản 4 Điều 21, nếu tái phạm sẽ tước vĩnh viễn giấy phép”. Vì hiện nay các nhà nghỉ, khách sạn chứa chấp người sử dụng trái phép chất ma túy rất phổ biến, nhưng không có biện pháp mạnh để răn đe và chỉ phạt tiền như hiện nay thì không đủ sức răn đe.
- Thành lập trung tâm tích hợp các thông tin về tội phạm ma túy để phối hợp giải quyết giữa các địa phương, tạo điều kiện thuận lợi cho thu thập tài liệu, củng cố chứng cứ trên phạm vi toàn quốc.
Kiến nghị với cấp ủy, Đảng, chính quyền địa phương, tổ chức xã hội
- Cần cụ thể hóa các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp công tác phòng, chống ma túy vào chương trình hoạt động thường xuyên của địa phương. Theo dõi, đôn đốc, kiểm tra và coi kết quả thực hiện công tác phòng, chống ma túy là một trong những chỉ tiêu bình xét thi đua.
- Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải thường xuyên báo cáo Thường vụ cấp ủy để có những chỉ đạo kịp thời về phòng, chống ma túy; tăng cường lồng ghép các nhiệm vụ phòng, chống ma túy với các chương trình, nhiệm vụ của địa phương để đạt hiệu quả thiết thực góp phần đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy.
- Tăng cường sự giám sát của nhân dân, phát động nhiều hơn nữa những phong trào toàn dân phát hiện và tố giác tội phạm ma túy và khen thưởng thích đáng, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ tự quản.
- Duy trì thường xuyên công tác phát giác, tố giác người nghiện ma túy, người tái nghiện, tội phạm ma túy, điểm tệ nạn ma túy. Không để phát sinh, tái phát điểm tệ nạn ma túy; kiên quyết đấu tranh triệt xóa tất cả các điểm tệ nạn ma túy.
- Mở rộng và nâng cao hiệu quả xây dựng xã, phường lành mạnh gắn chặt cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” nhằm giảm tệ nạn xã hội. Huy động tiềm năng của cả cộng đồng, các tổ chức kinh tế xã hội, nhằm xã hội hóa công tác cai nghiện phục hồi. Xây dựng đội tình nguyện xã hội để hỗ trợ công tác phòng chống tệ nạn ma túy trên từng địa bàn.
- Mặt trận Tổ quốc, Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ, các tổ chức đoàn thể vận động đoàn viên, hội viên tham gia và tích cực vận động mọi người tham gia công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và tệ nạn ma túy.
Kiến nghị với các Bộ, Ngành liên quan
- Đối với Bộ lao động thương binh và xã hội: Cần đổi mới công tác cai nghiện, quản lý sau cai nghiện, dạy nghề, hỗ trợ tạo việc làm cho người sau cai. Có biện pháp giáo dục, đào tạo nghề có hiệu quả đối với người nghiện, kết hợp giữa điều trị, giáo dục và lao động để sau khi cai nghiện có việc làm ổn định. Đồng thời quy định điều kiện cụ thể và thuận lợi hơn trong việc đưa người nghiện đến các Trung tâm cai nghiện. Hướng dẫn triển khai thực hiện công tác cai nghiện ma túy tại gia đình và cộng đồng.
- Đối với Bộ Công an: Tăng cường chỉ đạo quyết liệt hơn nữa việc giảm cầu, chặn nguồn cung cấp, triệt phá nguồn và xóa bỏ việc trồng, tái trồng cây có chứa chất ma túy. Phối hợp với các ngành và chính quyền địa phương phát hiện, ngăn chặn, quản lý chặt chẽ số người nghiện ma túy, kiềm chế sự gia tăng và giảm tỷ lệ người tái nghiện.
+ Tăng cường quản lý nhà nước đối với việc xuất nhập cảnh, cư trú và lao động của người nước ngoài tại địa phương.
+ Tăng cường công tác quản lý người nghiện ma tuý, áp dụng biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn người nghiện mới và chống tái nghiện. Nghiên cứu nên tách CQĐT, hệ thống các Trại tạm giam, Nhà tạm giữ ra khỏi Bộ Công an.
+ Đối với việc phân chỉ tiêu phá án ma túy, đề nghị khụng tập trung vào số lượng mà cần tập trung vào tính chất, mức độ nguy hiểm và nguồn gốc của tội phạm, trong đó cần tập trung đấu tranh, bắt giữ các đối tượng chỉ huy cầm đầu trong cỏc vụ án mua bán, vận chuyển ma túy. Bổ sung lực lượng cho các đơn vị làm công tác điều tra án ma túy, đảm bảo đủ số lượng và chất lượng, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống ma túy.
+ Lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy cần tăng cường phối hợp chặt chẽ với các lực lượng Cảnh sát quản lý hành chính về an ninh trật tự để làm tốt công tác quản lý cơ sở kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự mà đối tượng phạm tội về ma túy thường lợi dụng hoạt động hoặc lôi kéo người sử dụng trái phép chất ma túy và thực hiện tội phạm như: Nhà hàng, quán Bar, nhà trọ, khách sạn, karaoke, vũ trường... kịp thời phát hiện những cơ sở có biểu hiện liên quan đến ma túy để kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xử ý theo quy định pháp luật.
+ Tăng cường mối quan hệ phối hợp, trao đổi thông tin giữa Công an, nhà trường và gia đình để quản lý, giáo dục các học sinh, sinh viên vi phạm hoặc có biểu hiện vi phạm pháp luật về ma túy.
- Đối với Bộ Giáo dục và đào tạo: Đưa Luật phòng chống ma túy và các văn bản liên quan đến công tác phòng, chống tội phạm, tệ nạn ma tuý lồng ghép vào chương trình học cho học sinh, sinh viên (nhất là các buổi học ngoại khóa), nhằm giáo dục cho học sinh, sinh viên nhận biết được tác hại của ma túy đối với người sử dụng cũng như cộng đồng. Đồng thời, giáo dục, tuyên truyền, phổ biến pháp luật về phòng, chống ma tuý như giáo dục Luật giao thông hiện nay để các em nắm và hiểu rõ chính sách pháp luật của Nhà nước trong việc xử lý những hành vi vi phạm và tội phạm về ma túy, từ đó nâng cao hiệu quả phòng ngừa.
- Đối với Bộ Y tế: Sớm trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định về điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế, đẩy mạnh xã hội hóa các cơ sở điều tra methadone; cần nghiên cứu, ứng dụng những loại thuốc, trong đó chú ý thuốc y học dân tộc và kết hợp với phương pháp điều trị trong cai nghiện để sau khi cai nghiện ở trung tâm hoặc cộng đồng thì khả năng không tái nghiện cao.
+ Hướng dẫn, tập huấn cho đội ngũ y tế cấp xã về phác đồ điều trị cai cắt cơn, cai nghiện tại gia đình và cộng đồng, đưa ra tiêu chí xác định người nghiện ma túy tổng hợp và ban hành phác đồ điều trị nghiện ma túy tổng hợp. Đồng thời, quản lý chặt chẽ việc nhập khẩu nguyên liệu sản xuất và các loại thuốc tân dược như Tiffy, Decolgen...
- Đối với Bộ Quốc phòng và lực lượng Hải quan, Cảnh sát biển: Tăng cường tuần tra, kiểm soát các tuyến biên giới, cửa khẩu, sân bay, hải cảng và các hàng hóa vận chuyển quốc tế.
- Đối với Bộ Tài chính: Tăng kinh phí hỗ trợ cho Viện kiểm sát trong công tác đấu tranh phòng, chống các tội phạm về ma túy. Tăng mức kinh phí đầu tư mua sắm trang thiết bị, phương tiện phục vụ công tác giám định, có chế độ đói ngộ đặc thù cho cán bộ trực tiếp làm công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy, quan tâm chế độ khen thưởng kịp thời những cán bộ có thành tích xuất sắc trong phát hiện, điều tra, truy tố và xét xử.
- Đối với Bộ kế hoạch và đầu tư: Cần phối hợp với Bộ Công an, Bộ Y tế và các cơ quan có liên quan sớm hướng dẫn triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy giai đoạn 2012 - 2015; Chương trình mục tiêu Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS giai đoạn 2012 - 2015 đó được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
- Đối với Bộ văn hóa, Thể thao và Du lịch: Quản lý chặt chẽ việc cấp phép cho các cơ sở kinh doanh nhà hàng, khách sạn, quán Bar, karaoke, vũ trường..., trong đó cần có văn bản quy định cụ thể về mức độ âm thanh, ánh sáng ở các vũ trường, quán bar...
- Đối với Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn: Sớm nghiên cứu để phát triển các loại cây trồng phù hợp với thổ nhưỡng của từng địa phương để người dân trồng thay thế cây cần sa, thuốc phiện, gúp phần đảm bảo ổn định cuộc sống.
Kiến nghị với các cơ quan có chức năng đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy
- Liên ngành pháp luật Trung ương cần sớm sửa đổi, bổ sung Thông tư liên tịch số 17/2007 ngày 24/12/2007 của Liên ngành Trung ương hướng dẫn áp dụng một số quy định tại chương XVIII “Các tội phạm về ma tuý” của Bộ luật Hình sự năm 1999 cho phự hợp với thực tiễn thi hành pháp luật. Đồng thời, có văn bản hướng dẫn việc xử lý đối với hành vi vận chuyển, mua bán ma túy tổng hợp.
- Các cơ quan pháp luật Trung ương tăng cường hơn nữa công tác tổng kết rút kinh nghiệm, kịp thời hướng dẫn nghiệp vụ cho các địa phương. Thường xuyên mở các cuộc hội thảo khoa học, tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên sâu cho cán bộ làm công tác chuyên trách phòng, chống ma túy của các ngành Hải quan, Cảnh sát biển, Bộ đội biên phòng, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án có điều kiện tốt nhất trau dồi kinh nghiệm, nâng cao khả năng công tác đáp ứng tinh thần Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp.
- Tăng cường công tác phối hợp giữa các ngành trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma tuý, nhất là giữa các tỉnh có đường biên giới; vùng sâu, vùng xa hẻo lánh, nơi có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống; tạo điều kiện hỗ trợ về việc làm cho đồng bào dân tộc ít người, phổ biến, tuyên truyền sâu rộng về tác hại của ma túy và những văn bản pháp luật liên quan.
- Cơ quan pháp luật các cấp chủ động phối hợp và tăng cường biện phỏp nghiệp vụ để phát hiện đấu tranh, triệt phá các đường dây, ổ, nhóm mua bán, tàng trữ, vận chuyển và tổ chức sử dụng trái phép cỏc chất ma túy. Đối với cỏc vụ án điểm, nghiêm trọng về ma túy tăng cường phối hợp với cơ quan thông tin đại chúng để thông qua công tác xét xử nhằm tuyên truyền giáo dục và phòng ngừa tội phạm về ma túy.
- Tổ chức hội nghị hợp tác quốc tế giữa Việt Nam với các nước có đường biên về công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, trong đó cần quan tâm tới tội phạm về ma túy.
- Tăng cường đội ngũ cán bộ làm công tác đấu tranh phòng, chống ma tuý của các ngành như Công an, Biên phòng, Viện kiểm sát, Toà án... Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ theo chương trình đào tạo của từng ngành. Đẩy mạnh công tác khen thưởng thành tích đối với tập thể, cá nhân trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm ma tuý. Quan tâm xây dựng cá nhân có thành tích xuất sắc trong thực hiện công tác kiểm sát giải quyết án ma túy, xây dựng cá nhân điển hình tiên tiến, Kiểm sát viên giỏi trong lĩnh vực công tác này.
- Quan tâm đào tạo ngoại ngữ, trong đó có tiếng dân tộc cho cán bộ, Kiểm sát viên của VKS địa phương để thuận lợi hơn trong công tác THQCT, KSĐT, KSXXST các vụ án phạm tội về ma túy có yếu tố nước ngoài và người dân tộc ít người. Đổi mới công tác đào tạo, bồi duỡng cán bộ, Kiểm sát viên theo hướng chuyên sâu, thường xuyên mở các lớp tập huấn chuyên đề về giải quyết án ma túy. Thường xuyên xây dựng các chuyên đề hội thảo, thông báo rút kinh nghiệm về công tác phòng chống ma túy xảy ra trên địa bàn.